2019 жылы кәсіпорындардан ауаға 128 мың тоннадан сәл аз ластаушы заттар түсті, олардың негізгілері көміртегі тотығы, күкірт диоксиді, азот оксидтері және қатты заттар.
2017-2019 жылдардағы стационарлық көздерден ластаушы заттардың шығарындылары
| Ластаушы заттар | 2017 | 2018 | 2019 |
| Күкірт ангидриді | 42,3 | 41,6 | 41,8 |
| Азот тотығы | 16,9 | 17,1 | 18 |
| Қатты бөлшектер | 28,4 | 30,2 | 29,7 |
| Тұншықтырғыш газ | 33,7 | 33,6 | 32,5 |
Облыс ауасының негізгі ластаушы көзі - өндіріс.
2017-2019 жылдардағы стационарлық ластаушы көздердің саны
| 2017 | 2018 | 2019 |
| 22 353 | 20 790 | 19 670 |
Oблыстағы ауаның жай-күйіне мониторинг 17 бақылау бекетінде жүргізіледі.
2018-2019 жылдардағы Шығыс Қазақстан облысы елді мекендерінің
| Елді мекен | 2018 | 2019 |
| Өскемен қ. | жоғары | жоғары |
| Риддер қ. | көтерілген | қысқа |
| Семей қ. | көтерілген | көтерілген |
| Алтай қ. | - | қысқа |
| Глубокое к. | көтерілген | қысқа |
2019 жылы Өскеменде ауаның күкіртті сутегімен жоғары ластануының екі жағдайы тіркелді, бұл суық мезгілде ауа райының қолайсыз кезеңдерінде байқалды.
2018 жылы Зайсан қаласында ауаның сапасын жақсарту үшін 5 035 тұрғын үйддің 2 320 үйі, бес мектеп, 88 коммерциялық және 17 бюджеттік мекеме орталықтандырылған газбен қамтуға қосылды. 2019 жылы- 3678 тұрғын үй, 88 коммерциялық ұйым және 22 бюджеттік ұйым бар.
Облысты Сарыбұлақ кен орнынан газбен қамтамасыз ету үшін 95 мыңнан астам тұрғыны бар 60 ауылдық елді мекенді автоматты газ тарату стансасын салу және магистральдық желілерді тарту жоспарлануда.
Ауаның ластануына стационарлық көздерден шығатын шығарындылардан басқа, автокөліктерден шығатын шығарындылар үлкен үлес қосады.
2014-2019 жылдардағы автокөлік саны
| Транспорт құралдарының саны | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 |
| Жеңіл | 288 234 | 305 430 | 307 992 | 298 133 | 290 199 | 290 514 |
| Жүк | 33 522 | 34 010 | 34 062 | 35 736 | 35 710 | 32 890 |
| Автобустар | 6 634 | 6 774 | 6 814 | 6 581 | 6 316 | 6 153 |
| Тіркемелер | 17 673 | 18 662 | 18 539 | 15 235 | 14 243 | 18 520 |
| Мотоциклдер | 8 937 | 9 009 | 9 212 | 8 646 | 8 332 | 8 395 |
| БАРЛЫҒЫ | 355 000 | 373 885 | 376 619 | 364 331 | 354 861 | 356 472 |
Облыстық ішкі істер департаменті көлік жүргізушілерінің табиғатты қорғау заңнамасының талаптарын сақтауын қадағалайды. 2018 жылы полиция қызметкерлері 2386, 2019 жылы 1124 әкімшілік құқық бұзушылықты анықтады.
Облыстағы су көздерінің жоғары және экстремалды ластану жағдайлары 2017–2019 ж.ж.
| Жоғары ластану жағдайлары | Экстремалды жоғары ластану жағдайлары | |||||
| Су нысаны | 2017 | 2018 | 2019 | 2017 | 2018 | 2019 |
| Брекса өз. | 12 | 12 | 2 | - | - | - |
| Тихая өз. | 9 | 10 | 10 | - | - | - |
| Үлбі өз. | 20 | 19 | 8 | - | 3 | - |
| Глубочанка өз. | 26 | 14 | 12 | - | 1 | - |
| Красноярка өз. | 11 | 13 | 2 | 1 | 1 | - |
2018–2019 жж. тұрмыстық -шаруашылық сарқынды суларды ағызу
| 2018 | 2019 | |
| Суды бұру көлемі, мың куб метр | 33 076 | 47 899 |
| Ластауыш заттардың көлемі, мың тонна | 8,9 | 8,5 |
Су сапасына мониторинг облыстың 13 су айдынында жүргізілді: Қара Ертіс, Ертіс, Брекса, Тихая, Үлбі, Глубочанка, Красноярка, Оба, Бұқтырма, Емел, Аягөз өзендері, Марқакөл көлі және Бұқтырма және Өскемен су қоймалары.
Шығыс Қазақстан облысының негізгі су артериясы – Ертіс өзені, оның ресурстары өнеркәсіптің, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығының, балық шаруашылығының, ауыл шаруашылығының қажеттіліктеріне, электр энергиясын өндіруге және кеме қатынасына пайдаланылады. Облыс аумағында ірі көлдер бар: Зайсан, Марқакөл, Алакөл, Сасықкөл.
2018-2019 жж. кәсіпорындардан ластаушы заттарды ағызу
| 2018 | 2019 | |
| Суды бұру көлемі, мың куб метр | 104 607 | 111 086 |
| Ластауыш заттардың көлемі, мың тонна | 13,6 | 17,3 |
2018 жылы апаттық және рұқсат етілмеген ағынды сулардың көлемі
2019 жылы авариялық және рұқсатсыз ағызулар болған жоқ.
| 2018 | |
| Суды бұру көлемі, мың куб метр | 21,8 |
| Ластауыш заттардың көлемі, мың тонна | 0,016 |
Су тасқыны қаупінің алдын алу және жою үшін 80 іс-шараны қамтитын «Су тасқыны қаупінің алдын алу және жою жөніндегі 2017-2020 жылдарға арналған іс-шаралар кешені» Жол картасы әзірленді.
2005-2019 жылдар аралығында су қорғау аймақтары мен белдеулерін белгілеу туралы әкімдіктің 178 қаулысы шығарылды, белгіленген су қорғау аймақтарының ұзындығы 2932 шақырымды, ауданы 119530 гектарды құрайды.
Облыс өзендерінің жоғары ластануының және судың өте жоғары ластануының негізгі көздері тау-кен кәсіпорындары және тарихи ластанулар (тау жыныстары үйінділері, қалдық қоймалары) болып табылады.
2019 жылы ауыз сумен қамтамасыз ету үшін облыстың 17 елді мекенінде іздеу-барлау жұмыстары жүргізілді (жер асты суларын іздеу). Сондай-ақ 61 ауылдық елді мекенде іздестіру-барлау жұмыстарын жүргізуге жобалық-сметалық құжаттамалары жасақталды.
2019 жылы облыстың жер қоры 28 миллион гектардан астамды құрады.
2017-2019 жылдары жерді санаттар бойынша бөлу, мың га
| Санат | 2017 | 2018 | 2019 |
| Ауыл шаруашылық мақсатындағы жерлер | 10 848 | 10 928 | 11 071 |
| Елді мекен жерлері | 2 945 | 2 953 | 2 953 |
| Өнеркәсіп, көлік, байланыс және басқа да ауыл шаруашылығы емес мақсаттағы жерлер | 188 | 140 | 145 |
| Ерекше қорғалатын табиғи аумақ жерлері | 1 542 | 1 542 | 1 542 |
| Орман қоры жерлері | 2 153 | 2 153 | 2 154 |
| Су қоры жерлері | 571 | 571 | 571 |
| Босалқы жер | 10 100 | 10 059 | 9 911 |
2018-2019 жылдары экономикалық құндылығын жоғалтқан жерлер саны (мың га)
Облыста 2019 жылы 293 топырақ ластану ошағы, 2018 жылы 284 нысан тіркелді.
| Жерлердің санаты | 2018 | 2019 |
| Ауыл шаруашылық мақсатындағы жерлер | 0,3 | 0,3 |
| Елді мекен жерлері | 2,8 | 2,8 |
| Өнеркәсіп, көлік, байланыс және басқа да ауыл шаруашылығы емес мақсаттағы жерлер | 6 | 6,1 |
| Босалқы жер | 3,6 | 3,6 |
2018 - 2019 жылдары өндірілген ресурстардың түрлері бойынша компаниялар
2020 жылдың басына дейін облыста 451 жер қойнауын пайдаланушы компания жұмыс істейді.
| Игерілетін табиғи ресурстардың түрі | 2018 | 2019 |
| Қатты пайдалы қазбалар | 104 | 112 |
| Кең таралған пайдалы қазбалар | 153 | 154 |
| Көмірсутекті шикізат | 4 | 2 |
| Жер асты сулары | 21 | 6 |
| Зерттеу мен өндіруге байланысы жоқ объектілер (үйінді сақтағыш, күл үйіндісі) | 8 | 8 |
2019 жылы облыста пайдаланылмай жатқан 420 мың гектар ауыл шаруашылығы жері анықталып, оның 174 мыңға жуығы мемлекет меншігіне қайтарылды.
2015–2019 жылдардағы жерлерді қайтару динамикасы (мың га)
| 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 |
| 403 | 80 | 184 | 106 | 420 |
2019 жылы жер қойнауын заңсыз пайдаланғаны үшін 14 жеке және заңды тұлға әкімшілік жауапкершілікке тартылды.
2017 жылдан бері ауыл шаруашылығы жерлерінің көлемі шамамен 223 мың гектарға артты, бұл шаруа қожалықтары мен ауыл шаруашылығы құрылымдарының жер телімдерінің ұлғаюына байланысты болды.
2017 жылдан бері ауыл шаруашылығы жерлерінің көлемі шамамен 223 мың гектарға артты, бұл шаруа қожалықтары мен ауыл шаруашылығы құрылымдарының жер телімдерінің ұлғаюына байланысты болды.
Облыста мемлекеттік деңгейдегі 12, облыстық деңгейдегі 13 ерекше қорғалатын табиғи аумақтар бар. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың ауданы екі миллион гектардан асады.
Шығыс Қазақстан облысындағы республикалық деңгейдегі ерекше қорғалатын табиғи аумақтары (Ауданы, гектар)
| Государственный природный заповедник | 88 122 |
| Марқакөл мемлекеттік табиғи қорығы | 102 971 |
| Қатон-Қарагай мемлекеттік ұлттық табиғи паркі | 643 477 |
| «Тарбағатай» мемлекеттік ұлттық табиғи паркі | 143 551 |
| «Семей орманы» мемлекеттік орман табиғи резерваты | 654 180 |
| Құлынды мемлекеттік табиғи қорықшасы (зоологиялық) | 46 000 |
| Тарбағатай мемлекеттік табиғи қорықшасы (зоологиялық) | 240 000 |
| «Қаратал құмдары» мемлекеттік табиғи қорықшасы (ботаникалық) | 1 300 |
| Төменгі Тұрғысын мемлекеттік табиғи қорықшасы (ботаникалық) | 2 200 |
| «Оңтүстік Алтай» мемлекеттік табиғи қорықшасы (кешенді) | 197 178 |
| «Синегорск шырша тоғайы» мемлекеттік табиғат ескерткіші | 137 |
| Алтай ботаникалық бағы | 154 |
Облыста ауданы бойынша 12% орман және республикалық орманның жалпы қорының 49% бар. Ал олардың саны жыл сайынғы екпелердің арқасында өсуде.
Орман алқабы, гектар
| 2016 | 2017 | 2018 | 2019 |
| 3 138 | 3 670 | 4 300 | 4 636 |
Увеличение численности некоторых животных в 2019 году по сравнению с 2017 годом
| Түр | % |
| Аю | 17,3 |
| Қабан | 15,5 |
| Бұғы | 5,3 |
| Марал | 3 |
| Суыр | 0,7 |
| Бұлғын | 12,8 |
| Сыңырау құр | 7,3 |
| Қарабауыр шіл | 5,4 |
| Құр | 7,2 |
| Шіл | 7,5 |
>Облыста омыртқалы жануарлардың 497 түрі бар.
| Түр | Саны |
| Дөңгелек ауыздылар | 2 |
| Сүйекті балықтар | 37 |
| Қосмекенділер | 3 |
| Бауырымен жорғалаушылар | 26 |
| Құстар | 335 |
| Сүтқоректілер | 94 |
Облыстағы гамма-сәулелену деңгейін бақылау күн сайын 17 метеостанцияда жүргізілді, ол шекті деңгейде сақталды.
2020 жылдың басына қарай облыс кәсіпорындарында Семей қаласындағы Ядролық медицина және онкология орталығының радиологиялық бөлімшесінің сәулелік терапия құрылғыларында қолданылатын иондаушы сәулеленудің ампулалық көздері бар.
Облыстық Экология департаменті бұрынғы Семей полигоны аумағындағы шаруашылық қызметке және полигондағы жалпы радиациялық жағдайға экологиялық мониторинг жүргізеді, толығырақ «Ядролық сынақ мұрасы» тарауынан қараңыз.
В области насчитывается 497 видов позвоночных животных.
| Көрсеткіш | 2018 | 2019 |
| Түзілген қалдықтардың көлемі, мың тонна | 183,5 | 170,9 |
| Қайта өңдеу үлесі (сұрыптауды қоса алғанда), % | 4,8 | 8,5 |
| Полигондар мен қоқыс үйінділерінің саны | 435 | 427 |
| Экологиялық талаптарға сәйкес келетін, полигондар мен қоқыс үйінділерінің саны | 28 | 30 |
Облыста тұрмыстық қалдықтарды бөлек жинаумен, сұрыптаумен және өңдеумен сегіз кәсіпорн айналысады. Өскеменде «Өскеменспецкоммунтранс» ЖШС қуаттылығы жылына 100 мың тоннаға дейін сұрыптау желісін орнатты.
Объекты ВИЭ Восточно-Казахстанской области
| Объект | Статус |
| Хариузовская ГЭС | действующий |
| Тишинская ГЭС | действующий |
| Ульбинская ГЭС | действующий |
| СЭС «Жангиз Солар» | действующий |
| СЭС в Жарминском районе | действующий |
| Тургусунская ГЭС-1 | планируемый |
| ВЭС в поселке Актогай | планируемый |
В 2019 году определены шесть проектов общей мощностью 29,7 МВт в Жарминском районе области, сейчас ведутся проектно-изыскательские работы.
2019 жылы жасыл электр энергиясын өндіру үлесі, облыста өндірілген электр энергиясының 10,5 пайызын құрады.
Жеткілікті тазартылмаған сарқынды суларды Ертіс өзеніне ағызбау үшін Семей қаласындағы кәріздік тазарту имараттарын қайта жаңғырту қажет. 2013 жылы жобалық-сметалық құжаттар әзірленді, бірақ қайта жөндеуге ақша бөлінбеді. 2017 жылы тазарту имараттарына техникалық байқау жұмыстары жүргізілсе, 2019 жылы өз қаражатымызға күрделі жөндеу жұмыстары жүргізілді. Қазіргі уақытта толық реконструкциялауды аяқтау үшін жобалық-сметалық құжаттаманы ретке келтіру талап етіледі. Сұрақ ашық күйінде қалды.
Өткен ғасырдың 50-70 жылдарында Өскемен қаласының шегінде уран өндірісі орналасқан, бұл тұрғын үйлерде радиоактивті ластану ошақтарының пайда болуына себеп болды. 2005 жылы Радиоактивті аномалиялар мен иондаушы сәулелену көздерінің кадастры жасалды, оның шеңберінде 2006 жылдан бастап жыл сайын залалсыздандыру жұмыстары жүргізілуде.
Өскемен, Семей, Алтай, Риддер және Шемонаиха қалаларындағы мемлекеттік экологиялық мониторинг, атмосфералық ауаның және табиғи ортаның жай-күйінің нақты бейнесін толық көрсетуге мүмкіндік бермейді. Мәселені шешу үшін Өскеменде өндірістік және қоршаған ортаны бақылаудың автоматтандырылған өлшеу жүйесі енгізілді. Аймақтық мониторинг желісін құру жоспарлануда, ол республикалық бюджеттен қаражат бөлуді қажет етеді.
Облыс аумағында қоршаған ортаға кері әсерін тигізетін тарихи ластану объектілері бар. Облыста барлығы 148 иесіз қалдық қоймалары, аршыма тау жыныстары үйінділері, талапқа сай емес рудалар мен металлургиялық өндірістің қождары бар. Мұндай нысандарды республикалық меншікке және қалдықтарды басқаруға берумен «Жасыл Даму» АҚ айналысады.
Облыстың мемлекеттік орман қорының ауданы 3,8 млн га, облыстың ормандылығы 7% құрайды. Орман қалыптастырушы негізгі түрлер - қарағай, майқарағай, шырша, балқарағай және сағызқарағай, көктерек, қайың, терек болып табылады.