Оңға жылжытыңыз
Меню
Басты
Баяндама туралы
Тақырыптар
Ауа
Су
Жер ресурстары
Биоәртүрлілік
Ауыл шаруашылығы
Көлік
Энергетика
Климаттың өзгеруі
Қалдықтар
Аймақтар
Нұр-Сұлтан қ.
Алматы қ.
Ақмола облысы
Ақтөбе облысы
Алматы облысы
Атырау облысы
Батыс Қазақстан облысы
Жамбыл облысы
Қарағанды облысы
Қостанай облысы
Қызылорда облысы
Маңғыстау облысы
Түркістан облысы
Павлодар облысы
Солтүстік Қазақстан облысы
Шығыс Қазақстан облысы
Шымкент қ.
«Байқоңыр» ғарыш кешені
Семей сынақ полигоны (ССП)
Экологиялық саясат
Баяндаманың толық нұсқасы
Басты
Баяндама туралы
Тақырыптар
-- Ауа
-- Су
-- Жер ресурстары
-- Биоәртүрлілік
-- Ауыл шаруашылығы
-- Көлік
-- Энергетика
-- Климаттың өзгеруі
-- Қалдықтар
Аймақтар
-- Нұр-Сұлтан қ.
-- Алматы қ.
-- Ақмола облысы
-- Ақтөбе облысы
-- Алматы облысы
-- Атырау облысы
-- Батыс Қазақстан облысы
-- Жамбыл облысы
-- Қарағанды облысы
-- Қостанай облысы
-- Қызылорда облысы
-- Маңғыстау облысы
-- Түркістан облысы
-- Павлодар облысы
-- Солтүстік Қазақстан облысы
-- Шығыс Қазақстан облысы
-- Шымкент қ.
-- «Байқоңыр» ғарыш кешені
-- Семей сынақ полигоны (ССП)
Экологиялық саясат
Баяндаманың толық нұсқасы
Бөлімді шарлау
2015 жылдан бастап ластаушы заттардың ауаға
шығарындыларының көлемінің артуы байқалады. Бұл
экономиканың өсуімен және ескірген экологиялық емес
технологиялары бар кәсіпорындардың көптігімен байланысты.
2018 жылы атмосфералық ауаға 2,4 миллион тоннаға жуық
ластаушы заттар шығарылды, 2019 жылы – 1,5 пайызға көп.
2019 жылы 2018 жылмен салыстырғанда үш есе аз болған
жоғары және өте жоғары ластану жағдайларының айтарлықтай
төмендеуіне қарамастан шығарындылардың өсуі жалғасуда.
Ауа
Елді мекендердегі ауаның азот диоксидімен, көміртегі
тотығымен, күкірт диоксидімен, формальдегидпен, күкіртті
сутегімен, қалқымалы заттармен, фенолмен және
аммиакпен ластануының жоғары деңгейі жолдағы көліктің
артуына, өндірістік кәсіпорындардың көптігімен және елді
мекендердің атмосфералық кеңістігінің нашар желдетілуіне
байланысты.
Газтәріздес және сұйық заттар
Қатты заттар
«Қазгидромет» РМК 2018 жылы еліміздің 48 елді мекенінде 146 бекетте, ал 2019 жылы 45 елді
мекенде 140 бақылау бекетінде ауа мониторингін жүргізді. Сондай-ақ Қазақстанның 46 елді
мекеніндегі сегіз ластаушы заттардың атмосфералық ауасының сапасын бақылауға мүмкіндік
беретін AirKZ мобильді қосымшасы іске қосылды.
2014-2019 жылдардағы
аймақтар бойынша ластауыш заттардың шығарындылары (мың тонна)
Өңір
2014
2015
Қазақстан Республикасы
Қарағанды облысы
Павлодар облысы
Атырау облысы
Ақтөбе облысы
Шығыс-Қазақстан облысы
Қостанай облысы
Ақмола облысы
Солтүстік-Қазақстан облысы
Оңтүстік-Қазақстан облысы
Түркістан облысы
Маңғыстау облысы
Жамбыл облысы
Алматы облысы
Батыс-Қазақстан облысы
Қызылорда облысы
Нұр-Сұлтан қаласы
Алматы қаласы
Шымкент қаласы
2258
604
610
109
122
130
104
85
72
60
-
88
38
52
45
31
65
44
-
2180
596
553
111
134
127
92
86
75
69
-
73
42
55
42
30
56
39
-
2016
2272
593
542
167
155
129
99
95
78
72
-
66
52
50
43
30
62
39
-
2017
2358
599
610
177
169
129
115
87
76
-
68
63
52
43
42
28
59
41
-
2018
2447
588
709
172
158
131
124
85
76
-
30
66
52
50
48
26
56
43
33
2019
2483
641
721
164
137
129
131
77
75
-
33
65
56
48
41
24
65
46
30
2018-2019 жылдары
атмосфераға
шығарындылары ең көп
1. Павлодар
2. Қарағанды
3. Атырау
4. Ақтөбе
5. Шығыс-Қазақстан
2018 жылы
кәсіпорындар мен жеке
кәсіпкерлермен ауаға
шығарылатын
ластаушы заттардың
93%
2018
ж
2019
ж
79,2%
79,6%
2018
ж
2019
ж
20,8%
20,4%
—күкірт диоксиді;
— азот оксидтері;
— көміртегі оксидтері;
—күкіртсутек.
— ұшпа органикалық қосылыстар;
— шаң және күл (қатты заттар);
Ауаны ластайтын негізгі заттар:
2018-2019 жылдары қорғасын, марганец, мыс оксиді, күкірт қышқылы, мышьяк, хлор және
сынап сияқты қауіпті және спецификалық заттар ауаға түсті. Бұл заттардың шығарындылары
нормадан аспады.
2013-2019 жылдардағы негізгі ластауыш заттардың
жан басына шаққандағы шығарындылары, адамға килограмм
Атауы
Күкірт диоксиды
Көміртегі тотығы
Азот тотықтары
Ұшпа органикалық
қосылыстар (ҰОҚ)
Көмірсутектер
(ҰОҚ есепке алмағанда)
Аммиак
2014
2015
42,2
27,7
14,8
6,6
3,6
0,1
40,5
25,7
13,9
6,0
3,8
0,1
2016
43,1
26,6
13,9
5,6
3,5
0,1
2017
43,6
27,3
14,7
4,8
2,5
0,1
2018
45,9
26,1
14,9
5,0
1,9
0,1
201
3
42,6
26,8
14,6
5,4
5,6
0,1
2019
47,8
26,4
17,0
8,6
6,9
0,1
2013–2019 жылдардағы аудан бірлігіне шаққандағы
негізгі ластаушы заттардың шығарындылары, шаршы километрге тонна
2019 жылы Қазақстанда ұйымдастырылған ауаға шығарындылары бар 1651 нысан
болды. 2018 жылы осындай 1627 нысан болған.
Барлық тіршілік иелерін қорғайтын озон қабаты әртүрлі еріткіштер, салқындатқыштар,
көбіктендіргіш және майсыздандырғыштар, аэрозольдардағы пропелленттер, өрт
сөндіргіштер (галондар) және ауылшаруашылық пестицидтері (метилбромид) әсерінен
бұзылуға бейім.
Озон қабатын бұзатын заттарды тұтыну, озон бұзатын қаситетіне тонна
Атауы
Гидрохлорфторкөміртегілер
Бромхлорметан
Метилбромид
Барлығы:
2014
2015
24,8
0
6
30,8
12,11
-
0
12,11
2016
4,96
0
0
4,96
2017
6,822
0
0
6,822
2018
7,15
-
-
7,15
201
3
83,32
2,3
19
104,62
2019
0,28
-
-
0,28
Қазақстандағы ауа сапасы атмосфераның ластануының кешенді индексіне (АЛИ5) сәйкес
бағаланады – ол қауіптілік сыныбын ескере отырып, рұқсат етілген ең жоғары
концентрациясы бар бес зат бойынша есептеледі.
AЛИ5 сәйкес 2018–2019 жылдарға арналған қалалардағы ауаны бағалау
Ластанудың жоғары
деңгейі
(АЛИ — 7-13)
Ластанудың көтеріңкі
деңгейі
(АЛИ — 5-6)
Ластанудың төменгі
деңгейі
(АЛИ — 0-4)
Нұр-Сұлтан, Қарағанды,
Теміртау, Ақтау, Атырау,
Ақтөбе, Балқаш,
Өскемен, Жезқазған,
Алматы, Екібастұз,
Петропавловск, Бейнеу
кенті.
Көкшетау, Талдықорған,
Күлсары, Семей,
Зыряновск, Орал, Ақсай,
Жаңаөзен, Тараз,
Жаңатас, Қаратау, Шу,
Қостанай, Риддер,
Павлодар, Ақсу,
Түркістан, Кентау,
Шымкент, Қызылорда,
Сарань, Глубокое кенті.
Степногорск, Рудный,
Арқалык, Жетіқара,
Лисаковск, «Бурабай»
КФМС, Щучье-Бурабай
курорттық аймағы Ақай,
Төретам, Қарабалық,
Қордай, Январцево
кенттері.
Қаратау, Шу, Түркістан,
Кентау қалалары және
Қордай кенті
Атбасар, Ақтау, Құлсары,
Семей, Тараз,
Көкшетау, Степногор,
Талдықорған,
Қостанай, Рудный,
Жаңаөзен, Петропавл,
Жаңатас, Орал, Ақсай,
Қызылорда, Екібастұз,
Алтай, Ақсу, Павлодар,
Саран, Риддер қалалары
сипатталады. Глубокое,
«Бурабай» КФМС,
Щучье-Бурабай курорттық
аймағы, Ақай, Төретам,
Қарабалық, Бейнеу,
Январцево
Егер шығарындылар нәтижесінде бір немесе бірнеше заттардың концентрациясы осы деңгейді екі тәуліктен
астам сақтай отырып, бір реттік шекті рұқсат етілген концентрациядан 20–29 есе асып кетсе; немесе сегіз сағат
немесе одан да көп уақыт бойы осы деңгейді сақтай отырып, 30–49 рет; немесе бір реттік анықтау кезінде 50
немесе одан да көп есе артқан кезде, «экстремалды жоғары ластану» (ЭЖЛ) термині қолданылады.
2018 жылы 2777 жоғары ластану және 241 экстремалды жоғары ластану жағдайы тіркелді. 2019 жылы жоғары
ластанудың 897 жағдайы, экстремалды жоғары ластанудың 60 жағдайы тіркелді.
Егер ластаушыларды шығару нәтижесінде бір немесе бірнеше заттардың концентрациясы біржолғы шекті жол
берілген концентрациядан 10 немесе одан да көп есе асып кетсе, «жоғары ластану» (Ж
) термині қолданылады.
Л
2019 жылы елді мекендердегі ауа сапасының көрсеткіштері нашарлады. 2018 жылы ауа сынамаларының 2,8%-ы
гигиеналық нормаларға сәйкес келмесе, 2019 жылы мұндай үлгілердің 3,3%-ы болды. Талдауларды «Ұлттық
сараптама және сертификаттау орталығы» АҚ жүргізді:
https://nce.kz/
Нұр-Сұлтан, Қарағанды,
Теміртау, Атырау,
Ақтөбе, Балқаш,
Өскемен,
Жезқазған, Алматы,
Шымкент.
2016–2019 жж. Қазақстан қалаларында ЖЛ және ЭЖЛ жағдайларының саны
Ақтау
Актөбе
Нұр-Сұлтан
Атырау
Балқаш
Жезқазған
Қарағанды
Теміртау
Өскемен
Жетіқара
Петропавловск
-
67
-
-
5
-
1
-
-
-
477
-
235
-
-
4
-
14
12
-
-
2563
2016
ж
2017
ж
2018
ж
2019
ж
ЖЛ
ЭЖЛ
-
3
-
75
1
-
-
-
18
-
1
-
141
-
357
13
-
45
3
419
1
11
ЖЛ
ЭЖЛ
-
-
-
177
-
-
-
-
64
-
-
5
7
2
1102
8
7
114
2
1530
-
-
ЖЛ
ЭЖЛ
-
-
-
60
-
-
-
-
-
-
-
9
7
4
758
-
-
56
61
2
-
-
ЖЛ
ЭЖЛ
Ақтөбе облысы
Ақтөбе
қ.
Көміртегі оксиді
Көзі
Шаралар
2018-2019 жылдардағы ауаның жоғары және экстремалды жоғары ластану жағдайлары
ЖЛ және ЭЖЛ жағдайлары
Арту
еселігі
2018
5 ЖЛ
12,3–12,8
Оның ықтимал себебі - №3 станциядағы
көпірдің жабылуына байланысты
құрылыс жұмыстарын жүргізіп жатқан
жүк көліктері мен кептелісте тұратын
жеңіл көліктерден шығатын газдар.
Ақтөбе
қ.
Күкіртсутегі
2019
1 ЖЛ
10
Ақтөбе
қ.
Ластануды азайту үшін үш ағызу
станциясын іске қосу жоспарлануда,
сонымен қатар «Ылғалды тосқауыл»
жабдығы сатып алынды және
орнатылды, суды бұру жүйесінде ИВКАЗ
препараты қолданылады.
2019
Күкіртсутегі
6 ЖЛ
12,3–20,8
Қалалық кәріз желілері, кәріздік сорғы
станциялары, ауылдың Керпичный
кентінің төгіу станциясы, кәріздік
сөндіргіш құдықтар;
кәріздік тазарту құрылыстары (КТҚ);
«Ақбұлақ» АҚ тұнба
алаңдары
Ақтөбе
қ.
Күкірт диоксиді
2018
2 ЖЛ
10
Атырау облысы
Атырау
қ.
Мәселені шешу үшін
«Павлодар өзен порты» АҚ
Атырау қаласының сол жағалауында
биотазалауы бар кәріз
суларын тазарту имараттарын
салуда.
2018
Күкіртсутегі
1102
/ 177 Э
ЖЛ
ЖЛ
10–251
«Тухлая
балка» булану алаңдарына
тиісті тазартусыз ағызылатын сол
зауытынан өнеркәсіптік ағындары
жағалау бөлігі, қала өндірістерінен
және Атырау мұнай өңдеу
Атырау
қ.
2019
Күкіртсутегі
758
/ 57 Э
ЖЛ
ЖЛ
0,08–132
Атырау
қ.
Күкірт диоксиді
2019
3
ЖЛ
130–178
салуда.
Атырау қаласының сол жағалауында
биотазалауы бар кәріз
Мәселені шешу үшін
«Павлодар өзен порты» АҚ
суларын тазарту имараттарын
зауытынан өнеркәсіптік ағындары
«Тухлая
балка» булану алаңдарына
тиісті тазартусыз ағызылатын сол
жағалау бөлігі, қала өндірістерінен
және Атырау мұнай өңдеу
Қарағанды
облысы
Қарағанды
қ.
2018
РМ-2,5 қалқыма заттар
113
ЖЛ
10–20
РМ-10 қалқыма заттар
1
ЖЛ
11
Қарағанды
қ.
Атмосфераға шығарындыларды азайту
үшін «Қарағанды облысы әкімінің
аппараты» ММ мен Экология
департаменті арасында
кәсіпорындардың шығарындыларын
азайтуға көмектесетін кешенді іс-
шаралар жоспары келісілді. Сондай-ақ
ауа райының қолайсыздығы кезеңінде
атмосфералық ауаны қорғау мәселелері
бойынша өзара іс-қимыл схемасы
келісіліп, бекітілді.
2019
РМ-2,5 қалқыма заттар
55
ЖЛ
10–19
Шығарындылардың себебі - пешпен
жылытатын жеке сектор, өнеркәсіптік
кәсіпорындар және қолайсыз ауа райы
жағдайлары.
РМ-10 қалқыма заттар
1
ЖЛ
10
Темиіртау
қ.
Күкіртсутегі
2018
7
ЖЛ
11–19,6
Темиіртау
қ.
Атмосфераға шығарындыларды азайту үшін
«Қарағанды облысы әкімінің аппараты» ММ мен
экология департаменті арасында кәсіпорындардың
шығарындыларын азайтуға көмектесетін кешенді іс-
шаралар жоспары келісілді. Сондай-ақ ауа райының
қолайсыздығы кезеңінде атмосфералық ауаны қорғау
мәселелері бойынша өзара іс-қимыл схемасы
келісіліп, бекітілді.
2019
РМ-2,5 қалқыма заттар
1
ЖЛ
16,8
Ластанудың ықтимал себебі ірі кәсіпорындар: «АрселорМиттал Теміртау» АҚ,
«Теміртау электрометаллургиялық зауыты» АҚ, «Bassel Group LLS» ЖШС болды,
оларда төрт жоспардан тыс тексеру жүргізілді. Тексеру нәтижелері бойынша
күкірт диоксиді, азот диоксиді және күкіртті сутегі бойынша шектен шығулар
анықталмады, заң бұзушылықтар анықталған жоқ.
Күкіртсутегі
6
ЖЛ
10 - 13,7
Күкірт диоксиді
Азот диоксиді
1
ЖЛ
10
53
ЖЛ
10 - 1
Ластанудың жоғары
болуының себебі желдің
төмен жылдамдығында
жеке сектордың пешті
жылытуынан шыққан түтін.
Темиіртау
қ.
2019
Балхаш
қ.
Күкіртсутегі
2018
8
ЖЛ
Жезказган
қ.
Күкіртсутегі
2018
7
ЖЛ
Маңғыстау
облысы
Ақтау
қ.
Облыстың атмосфералық ауасының
сапасын жақсарту үшін, елді
мекендердегі жасыл желек алқаптарын
ұлғайту жұмыстары жүргізілуде.
Взвешенные частицы РМ-10
5
ЖЛ
10,7–13,2
Тек бір автоматты постта ғана жоғары
ластану тіркелді, қаланың басқа
бөліктеріндегі атмосфералық ауаның
талдауы ешқандай шектен шығуды
көрсетпеді. Ластану табиғи сипатқа ие.
Взвешенные частицы РМ-10
9
ЖЛ
11,6–22,3
Ақтау
қ.
2018
2019
Республикалық маңызы бар қала
Нұр-Сұлтан
қ.
Қалқыма бөлшектер (шаң)
2018
1
ЖЛ
12,6
Фторлы сутегі
2018
1
ЖЛ
17,2
Ластану аймағында шығарындыларды
тудыруы мүмкін автономды пешті
жылытқыштары бар жеке тұрғын үй
секторы, көп қабатты тұрғын үйлер мен
гараждар бар.
Нұр-Сұлтан
қ.
Фторлы сутегі
2019
4
ЖЛ
10,4–19,7
Электр доғалық дәнекерлеу және
фторидті қосылыстары бар
электродтармен болатты тұндыру
процестері фторлы сутегінің жоғары
ластануының ықтимал себебі болуы
мүмкін.
Нұр-Сұлтан
қ.
Күкіртсутегі
2019
1529
/ 64 Э
ЖЛ
ЖЛ
10–131,7
«Казцинк» ЖШС ЖШС ӨMK
ластануының ең ықтимал көзі болып
табылады. Технологиялық жабдықтың
қалыпты жұмыс режимінен ауытқу
фактілері және қоршаған ортаға
эмиссиялардың шектен тыс түсуімен
қатар жүретін авариялар тіркелген жоқ.
Өскемен
қ.
Күкіртсутегі
2019
2
ЖЛ
11,7–23,1
Қазіргі уақытта шараларды одан әрі
қолдану үшін картаға түсіру арқылы
ауаны ластау көздерін анықтау
жұмыстары жүргізілуде.
Өскемен
қ.
2019 жылы санитарлық қорғау аймақтары бар кәсіпорындардың үлесі 95,8% дейін өсті. 2018
жылы бұл үлес 94,2 пайызды құрады.
I -санаттағы iрi кәсiпорындар үшiн қоршаған ортаның жай-күйiн жақсарту үшiн ластаушы
заттардың шығарындыларына лимиттер белгiленедi.
2015–2019 жылдары
І санаттағы кәсіпорындарға
арналған ластаушы заттардың
жалпы шығарындыларының шегі, млн.тонна
2015
2016
2017
2018
2019
4,5
4,6
4,3
4,2
4,3
0
5
Ластауыштардың шығарындылары мен тасымалдарының
тіркелімдерін құрудағы жұмыс
ЕҚЫҰ, Энергетика министрлігі және Ұлттық Орхус орталығының «Қазақстанда
ЛШТТ енгізуге сараптамалық қолдау көрсету» бірлескен жобасы. Оның аясында
Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексіне ЛШТТ бөлігінде
өзгертулер мен толықтырулар бар салыстырмалы кесте әзірленді,
Ластағыштардың шығарындылары мен көшірілуінің тіркелімін жүргізу
қағидаларының жаңартылған редакциясына өзгерістер мен толықтырулар
берілді, ауыр металлдар эмиссиясын бағалаудың халықаралық әдәстемесі ҚР
заңнамасына сәйкес бейімделді.
Ластауыштардың шығарындылары мен тасымалдарының тіркелімдері (ЛШТТ)
– бұл атмосфераға шығарылатын, су мен топыраққа төгілетін және белгілі бір
аумақтан тазарту немесе кәдеге жарату үшін тасымалданатын ықтимал қауіпті
химиялық заттар мен ластаушы заттардың экологиялық дерекқоры.
«Қоршаған ортаны қорғау ақпараттық-талдау орталығы» ШЖҚ РМК мен
ЮНИТАР бірлескен «Тұрақты органикалық ластағыштар туралы есеп беру
құралы ретінде Ластауыштардың шығарындылары мен тасымалдарының
тіркелімдері (ЛШТТ) енгізудің жаһандық жобасы, Қазақстан Республикасы үшін
тарату және хабардар ету» жобасы. Жобаның мақсаты – Бұзылуы қиын
органикалық ластағыштар (БҚОЛ) және басқа да басым химиялық заттар
бойынша қоршаған орта жай-күйі деректерінің дәлдігін қамтамасыз ету,
қолжетімділікті жақсарту және халықтың экологиялық мәселелер туралы
хабардарлығын арттыру үшін толыққанды жұмыс істейтін ұлттық ЛШТТ енгізу.
Ластауыштардың шығарындылары мен тасымалдарының тіркелімдері туралы
хаттама 2019 жылдың 12 желтоқсанында №279-VІ ҚРЗ Заңымен
ратификацияланды.
Озонды бұзатын заттарды пайдалануды
азайтуға бағытталған жұмыс
- озон қабатының жай-күйі және ғылыми зерттеулер туралы ақпарат береді;
- озонды бұзатын заттарды қысқарту кестесін орындауда қол жеткізілген
прогресс туралы ақпарат береді;
- озон қабатын бұзатын заттардың экспорты мен импорты туралы жыл сайынғы
есепті ұсынады;
Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексінің жаңа редакциясы озонды
бұзатын заттар мен құрамында олар бар өнімдерді ЕАЭО-ға мүше елдерден
әкелу мен әкетуді реттеуді, сондай-ақ Озонды бұзатын заттарды тұтыну
мемлекеттік кадастрын жетілдіруді көздейді.
- Монреаль хаттамасын орындау жөніндегі Хатшылықтың 29/14 шешіміне сәйкес
гидрохлорфторкөміртектерді (ГХФК) тұтынуды кезеңділікпен қысқарту жөніндегі
іс-қимыл жоспарын Монреаль хаттамасынан аспайтын деңгейге дейін сақтайды.
Монреаль хаттамасы аясында Қазақстан Жердің озон қабатын қорғау саласында
келесі халықаралық міндеттемелерді орындайды:
Озонды бұзатын заттарды (ОБЗ) тұтынуды реттеу, Қазақстан Республикасының
қолданыстағы заңнамасымен жүзеге асырылады - оларды әкелуден, оның ішінде
лимиттерді (квоталарды) белгілеуден бастап, ОБЗ пайдалана отырып
жұмыстарды орындауға, құрамында ОБЗ бар жабдықтарды жөндеуге, орнатуға,
техникалық қызмет көрсетуге рұқсат беруге дейін. Қазақстан Республикасының
аумағына Кеден одағына мүше болып табылмайтын елдерден озонды бұзатын
заттарды және құрамында олар бар өнімдерді (олардың транзитінен басқа) әкелу
және Қазақстан Республикасының аумағынан осы елдерге әкету қоршаған
ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган берген лицензиялар негізінде жүзеге
асырылады. Жеке тұлғалардың озонды бұзатын заттарды жеке пайдалануы үшін
(коммерциялық емес мақсатта) жылжытуына тыйым салынады.
Қазақстан, Озон қабатын қорғау жөнiндегi Вена конвенциясының, Озон қабатын
бұзатын заттар жөніндегі Монреаль хаттамасының қатысушысы болып табылады.
Экология министрлігі мен ЮНИДО-ГЭФ «Украинада, Беларусьте, Қазақстанда және Арменияда ОБЗ және ЖҚОЛ кәдеге жаратуды келісілген басқарудың аймақтық
демонстрациялық жобасын» бірлескен жобасын іске асыруда, оның мақсаты - ОБЗ және ЖҚОЛ бар ескірген пестицидтерді экологиялық қауіпсіз жоюды ұйымдастыру болып
табылады
.
ГЭФ-тың «ОБЗ-сыз және жаһандық жылыну әлеуеті төмен энергиялық тиімді технологияларды ілгерілету арқылы Қазақстан Республикасында ГХФК-ны кезеңділікпен қысқарту»
жобалық құжатын мақұлдау жоспарлануда.
2020 және 2030 жылдар аралығындағы кезеңде тоңазытқыш және климаттық
жабдықтарға қызмет көрсету үшін тұтынуды қоспағанда, 2025 жылғы 1 қаңтарға
қарай – 0 тонна ОБЗ.
10
8
6
4
2
0
жыл
Жоспарланған
деңгей, озон
бұзу қабілеттілігі
тонна
2016–2019
2020
2021
2022 - 2024
7,5
6,0
0,5
3,95
80
60
40
20
0
ГФЕ
қысқарту
кезеңдері
жыл
2020
2029
2034
2036 -
әрі қарай
2025
5
35
70
80
85
Атмосфераға шығарылатын қатты, сұйық және
газ тәріздес ластаушы заттардың қатынасы 2018-2019 ж.
Кейбір мемлекеттік мекемелер мен халықаралық ұйымдардың бірлескен жобасы:
2013-2019 жылдардағы
атмосфералық ауаға шығарылған негізгі ластауыш заттардың көлемі
Наименование
Күкірт диоксиды
(мың тонна)
Көміртегі тотығы
(мың тонна)
Азот тотықтары
(мың тонна)
Құрамында 35-40%
кальций
оксиді бар көмір күлі
(мың тонна)
Күйе
(мың тонна)
Ұшпа органикалық
қосылыстар (ҰОҚ)
(мың тонна)
Аммиак
(мың тонна)
Көмірсутектер
(ҰОҚ есепке
алмағанда)
(мың тонна)
Толуол
(тонна)
Қорғасын
(тонна)
Мыс
(тонна)
Мыс оксиді
(тонна)
Нафталин
(тонна)
Бенз(а)пирен
(тонна)
Мышьяк
(тонна)
Кадмий
(тонна)
Дихлорэтан
(тонна)
Сынап
(тонна)
2014
2015
729
479
257
14
8,9
114
2,2
62
2076
699
162,6
-
54,9
23,2
87,7
1,2
0,100
0,2
711
451
243
8,6
7,3
105
2,3
66
2174
636
255
-
54,5
49,6
40,5
1,2
1,2
0,2
2016
768
473
245
8,6
8,0
100
2,5
63
1942
225
218
-
56,2
22,8
13,4
1,3
1,2
0,5
2017
786
492
265
14
8,7
87
2,6
45
2335
255
-
32,9
58,7
24,7
7,9
6,5
1,125
0,3
2018
838
477
272
14
7,6
92
2,5
35
2340
242
-
32,3
61,2
27,9
41,6
0,9
1,1
0,18
201
3
729
458
250
19
8,6
92
2
96
1761
572
166
-
52
35
122
1,3
0,047
0,2
2019
886
488
314
9
6,9
159
2,5
129
2179
390
366
-
61,0
57,8
13,8
0,8
3,3
0,19
2013-2019 жж. ЖІӨ бірлігіне шаққандағы негізгі ластаушы заттардың
шығарындылары, 1000 АҚШ долларына килограмм
1,8
1,6
1,4
1,2
1
0,8
0,6
0,4
0,2
0
мың
тонна
жыл
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
1,7
0,27
0,147
0,25
0,155
0,146
0,006
0,19
0,101
1,0
0,20
0,076
1,8
1,1
0,6
0,23
0,238
0,33
0,263
0,005
1,7
1,8
1,8
1,8
1,8
1,0
1,1
1,1
1,1
1,1
0,6
0,6
0,6
0,6
0,6
0,6
0,006
0,005
0,005
0,005
0,005
0,23
Күкірт диоксиды
Көміртегі тотығы
Азот тотықтары
Ұшпа органикалық қосылыстар (ҰОҚ)
Аммиак
Көмірсутектер
(ҰОҚ есепке алмағанда)
0,3
0,2
0,1
0
тонн
а
жыл
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
0,04
0,023
0,04
0,024
0,023
0,001
0,03
0,017
0,03
0,013
0,3
0,1
0,03
0,035
0,06
0,047
0,2
0,001
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1
0,001
0,001
0,001
0,001
0,005
0,04
0,3
0,3
0,3
0,3
0,3
0,3
0,2
0,2
0,2
0,2
0,2
0,2
Монриеаль хаттамасының Кигали түзетуін раьификациялалау бойынша жұмыстар жалғасуда,
оның мақсаты - Жердің озон қабатын сақтауға және ғасырдың соңына дейін жаһандық
температураның 0,5°C өсуіне ықпал ететін ГФК өндірісі мен тұтынуын біртіндеп азайту.
Сонымен қатар, гидрофторкөміртегін кезеңділікпен қысқарту жоспарланған, 2011-2013
жылдардағы өндіріс және тұтыну деңгейінің базалық желісіне қатысты Қазақстан үшін ГФК
кезеңділікпен қысқарту
5
облыс:
2019 жылы
93,2%
аулап,
залалсыздандырды.
Күкірт диоксиды
Көміртегі тотығы
Азот тотықтары
Ұшпа органикалық қосылыстар (ҰОҚ)
Аммиак
Көмірсутектер
(ҰОҚ есепке алмағанда)
Атмосфераға шығарындыларды азайту
үшін «Қарағанды облысы әкімінің
аппараты» ММ мен Экология
департаменті арасында
кәсіпорындардың шығарындыларын
азайтуға көмектесетін кешенді іс-
шаралар жоспары келісілді. Сондай-ақ
ауа райының қолайсыздығы кезеңінде
атмосфералық ауаны қорғау мәселелері
бойынша өзара іс-қимыл схемасы
келісіліп, бекітілді.
Шығарындылардың себебі - пешпен
жылытатын жеке сектор, өнеркәсіптік
кәсіпорындар және қолайсыз ауа райы
жағдайлары.
Интерактивті баяндаманы Еуропалық комиссия, БҰҰ Қоршаған орта жөнiндегi бағдарламасы, Зой экологиялық желісінің қолдауымен Қазақстан Республикасының Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігі жасады.