Оңға жылжытыңыз
Бөлімді шарлау
Судың жоғары және экстремалды жоғары ластануы мен климаттың өзгеруі елдегі су ресурстарының саны мен сапасының төмендеуіне алып келеді. Қазір ең таза деп саналатын жер асты сулары қорының жартысы елдің оңтүстігінде орналасқан, ал елдің батысында айтарлықтай су тапшылығы бар. Барлығы трансшекаралық өзендердің жай- күйімен күрделене түсуде, 2019 жылы 15-мониторинг пунктінің 13-інде судың сапасы нормативтерге сәйкес келмеді. Су Қазақстанда 39 мың өзен мен бірнеше мың көл бар. Кен орындары Жер асты суларының барланған қоры жылына шамамен 15 км 3 2018 ж 3 922 42 937 000 2019 ж 4 286 43 032 950 2019 жылы 1282 жерасты ауыз су кен орындары барланған, олардың 402-сі пайдаланылады. Олардың қоры бір адамға тәулігіне 1,12 м құрайды, бұл 3 қажеттіліктен екі есе көп Қазақстан Республикасы мен Қытай Халық Республикасының үкіметтері арасындағы Қоршаған ортаны қорғау саласындағы ынтымақтастық туралы Келісім шеңберінде 2019 жылғы 27-29 қарашада Нұр-сұлтан қаласында төтенше жағдайларға жедел ден қою және трансшекаралық өзендердің ластануының алдын алу жөніндегі жұмыс тобының VIII отырысы өтті. 2018 және 2019 жылдары Сырдария өзені бассейнінің қоршаған ортаны қорғау және су сапасы мәселелері бойынша Қазақстан- Өзбекстан жұмыс тобының отырыстары өткізілді, Тараптар Сырдария өзеніндегі су сапасына мониторинг жүргізуге келісті, бірлескен мониторинг үшін көрсеткіштер тізбесін және өлшемдерді орындаудың қолайлы әдістемелерін келісті. Орталық Азия мен АҚШ Мемлекеттік департаментінің халықаралық трансшекаралық су ынтымақтастығы бағдарламасы аясында «Қазақстан мен Өзбекстан арасындағы Халықаралық ынтымақтастық және Сырдария өзенінің су ресурстарын бірлесіп басқару бағдарламасы» жобасы әзірленді. Трансшекаралық су объектілерін бірлесіп пайдалану және қорғау жөніндегі қазақстан-ресей комиссиясы, сондай-ақ Жайық (Орал), Қиғаш, Қараөзен және Сарыөзен, Тобыл, Есіл (Есіл), Ертіс (Ертіс) өзендерінің трансшекаралық бассейндерінің су ресурстарын қорғау және пайдалану жөніндегі алты жұмыс тобы құрылды және жұмыс істеуде. Тараптар гидрологиялық, Су шаруашылығы, гидрохимиялық ақпарат алмасуды жүзеге асырады, су шаруашылығы саласындағы ғылыми-техникалық прогресс, Гидротехникалық құрылыстарды кешенді пайдалану және пайдалану, судың ластануын, сарқылуын және оларға теріс әсер етуді болдырмау мәселелері бойынша ынтымақтасады. КАСПИЙ ТЕҢІЗІ Балқаш к. Атырау Орал Ақтау Ақтөбе Жайық өз. Тобол өз. Костанай Перопавл Нұр-Сұлтан Есіл өз. Қарағанды Павлодар Өскемен Ертіс өз. Сырдария өз. Қызылорда Шымкент Тараз Іле өз. Алматы АРАЛ ТЕҢІЗІ Жайық-Каспий бассейні Тобыл-Торғай бассейні Есіл бассейні Нұра-Сарысу бассейні Ертіс бассейні Арал-Сырдария бассейні Шу-Талас бассейні Балқаш-Алакөл бассейні Су шаруашылығы бассейндерінің шекаралары Әкімшілік облыстардың шекаралары Ерекше мемлекеттік маңызы бар су объектілері: Каспий теңізі, Балқаш көлі, Зайсан көлі, Алакөл көлдер жүйесі, Ертіс өзені. Республика аумағында сегіз өзен су шаруашылығы бассейні бөлінген Қазақстан өзендерінің өзен ағыны жылына 100 км деп бағаланады, оның 54 км -сі республика аумағында, 3 3 ал 46 км -сі көрші елдерде қалыптасады. 3 Жер асты сулары кен орындарының жалпы саны және қорлары Қорлары, м /тәул. 3 Кен орындары Қорлары, м /тәул. 3 Жер асты суларын нысаналы мақсаты бойынша жіктеу және олардың қорлары, тәулігіне текше метр Класс Шаруашылық-ауыз сумен жабдықтау үшін (ШСЖ) Өндірістік-техникалық сумен жабдықтау үшін (ӨТСЖ) Жерді суару үшін (ЖС) Шаруашылық-ауыз су және өндірістік - техникалық сумен жабдықтау үшін (ШСЖ және ӨТСЖ) Шаруашылық-ауыз сумен жабдықтау үшін жерді суару үшін (ШСЖ және ЖС) Кешенді пайдалану үшін (ШСЖ, ӨТСЖ, ЖС) 2018 15 642 000 2 224 000 18 925 000 1 255 000 4 167 000 725 000 2019 13 840 664 3 032 500 17 385 837 3 011 621 4 949 968 725 000 2019 жылы су объектілері суының сапасы 1 класс Бұл кластағы сулар суды пайдаланудың барлық түрлеріне жарамды және өте жақсы класқа сәйкес келеді Қара Ертіс, Ертіс, Усолка, Шілік, Баянкөл, Қарқара, Түрген, Тентек, Үржар, Бөген, Ақсу өзендері, Өскемен су сақтағышы 11өзен 1 су сақтағыш 2 класс Осы кластағы сулар шаруашылық-ауыз су мақсатын қоспағанда, су пайдаланудың барлық санаттары үшін жарамды. Шаруашылық-ауыз су мақсатында пайдалану үшін қарапайым су дайындау әдістері талап етіледі Үлбі, Красноярка, Текес, Шарын, Темірлік, Жаманты, Ырғайты, Қатынсу өзендері, Бұқтырма, Қапшағай, Вячеслав су сақтағыштары 8 өзен 3 су сақтағыш 3 класс Ақсерке балықтарын өсіру үшін осы кластағы суды пайдалану ұсынылмайды, оларды шаруашылық- ауыз су мақсатында пайдалану үшін тазартудың тиімді әдістері қажет. Суды пайдаланудың барлық басқа санаттары үшін (рекреация, суару, өнеркәсіп) осы кластың түрлері шектеусіз жарамды Брекса, Глубочанка, Емел, Деркөл, Сілеті, Іле, Кіші Алматы, Есентай, Үлкен Алматы, Есік, Қаскелең өзендері, Бартоғай, Күрті су сақтағыштары 11 өзен 2 су сақтағышы Нормаланбайды. Су объектілерінде 3-кластан жоғары стандарты жоқ ластағыштар болады, бұл 4, 5-класты белгілеу мүмкін еместігіне алып келеді. Қорғас, Лепсі, Ақсу, Қаратал, Шу өзендері, Үлкен Алматы көлі, Самарқан, Кеңгір су сақтағыштары 5 өзен 1 көл 2 су сақтағышы 4 класс Бұл кластағы сулар тек суару және өнеркәсіптік суды пайдалану үшін жарамды. Бұл кластағы суды пайдалану үшін шаруашылық-ауыз суды пайдалану үшін суды қарқынды дайындау қажет. Бұл кластағы суларды демалыс пен туризм үшін пайдалану ұсынылмайды Ертіс, Бұқтырма, Аягөз, Тихая, Жайық, Шаған, Елек, Қарғалы, Қосестек, Ақтасты, Үлкен Қобда, Қара Қобда, Ембі, Сарыөзен, Темір, Ор, Ырғыз, Үй, Қараторғай, Есіл, Беттібұлақ, Нұра, Көкпекті, Егінсу, Сарықау, Келес, Бадам, Арыс, Қатты-Бөген, Сырдария өзендері, Шалқар, Шолақ, Есей, Сұлтанкелді, Көкай көлдері, Жоғарғы Тобыл Сергеевское су сақтағыштары, Көшім арнасы, Нұра-Есіл арнасы, Қ. Сәтпаев атындағы арна, Арал теңізі 30 өзен 6 көл 2 су сақтағышы 3 арна 5 класс Бұл кластағы сулар тек гидроэнергетика, тау-кен және гидрокөлікте жарамды. Басқа мақсаттар үшін осы кластағы сулар ұсынылмайды Оба, Әйет, Тоғызақ өзендері, Сасықкөл, Жалаңашкөл көлдері, Амангелді, Қаратомар, Шардара су сақтағыштары 3 өзен 2 көл 3 су сақтағышы >5 класса Судың сапасы 5-класс стандартынан асып түседі, ең нашар класқа сәйкес келеді Жайық, Шаронов, Қиғаш, Ембі, Шыңғырлау, Қараөзен, Елек (БҚО), Ойыл, Тобыл, Обаған, Желқуар, Сарыбұлақ, Ақбұлақ, Жабай, Қылшықты, Шағалалы, Ақсу, Қара Кеңгір, Соқыр, Шерубайнұра, Сарысу, Талғар, Талас, Асса, Берікқара, Ақсу, Қарабалта өзендері, Тоқташ, Марқакөл, Жасыбай, Сабындыкөл, Торайғыр, Шалқар, Қопа, Зеренді, Бурабай, Үлкен Шабақты, Кіші Шабақты, Щучье, Сұлукөл, Қарасу, Жөкей, Майбалық, Текекөл, Қатаркөл, Лебяжье, Билікөл, Балқаш, теңіз, Алакөл көлдері, Шортанды, Тасөткел су сақтағыштары, Каспий теңізі 28 өзен 22 көл 2 су сақтағышы 1 теңіз > 3 класса Қалқымалы тұспал: I және II қауіптілік класындағы заттар табылған су қоймалары үшін ластанудың жиынтық көрсеткіші — зияндылықтың лимиттелген көрсеткіші (КТБЖ) есептеледі. 2018-2019 жылдары Қазақстан Республикасының нормативтері бойынша Қазақстанның трансшекаралық өзендері суларының  мәндері КТБЖ Шаған Орал Елек (БҚО) Елек (Ақтөбе облысы) Тобыл Әйет Ертіс Қара Ертіс Емел Іле Текес Шу Қарабалта Талас Сырдария 2,20 3,09 1,46 2,04 2,46 2,67 1,79 2,17 2,42 2,28 1,07 1,94 0,60 0,48 0,51 0,36 1,48 2,44 1,02 1,00 1,26 1,23 1,60 1,59 3,56 4,62 1,48 1,45 2,23 4,06 1,23 2,40 1,12 1,49 1,31 2,03 1,18 1,81 1,55 1,94 1,01 1,69 0,51 0,47 1,56 0,23 1,30 2,36 1,05 1,24 1,16 1,26 1,61 1,57 2,43 4,49 1,41 1,41 2,16 2,94 2018 год 2019 год ҚР трансшекаралық өзендері қиын жағдайда. 2019 жылдың көктемі мен күзінде 15 бақылау пунктінің 13-і рұқсат етілген шоғырланудан асып түсті. 2018 жылы асып кету көктемде 14 бақылау пунктінде және күзде 13 бақылау пунктінде тіркелді. 2018-2019 жылдардағы тұщы су алу, миллион текше метр Табиғи су көздерінен ең көп су Қызылорда, Түркістан, Алматы және Павлодар облыстарында алынады. Ашық көздерден тұщы су алу Жер асты көздерінен тұщы су алу Барлығы тұщы су алу 22 522 1 020 23 542 21 754 1 055 22 809 2018-2019 жылдары экономика салалары бойынша су алу, пайыз Өндірістік мұқтаждықтар Шаруашылық-тұрмыстық мұқтаждықтар Ауыл шаруашылығы Балық шаруашылығы Өзге мұқтаждықтар 22,3 3,6 10,7 63,3 0,1 2018 24 3,9 7 65 0,1 2019 2013-2019 жылдары суды санаттар бойынша пайдалану, миллион текше метр Халықты сумен қамтамасыз ету басымдыққа ие, бірақ оған жұмсалатын шығындар 5%-дан асады, ал өнеркәсіпке шамамен 25% жұмсалады. Өнеркәсіптегі суды көп қажет ететін тұтынушылар-жылу энергетикасы, түсті металлургия, мұнай өнеркәсібі кәсіпорындары. Ауыл шаруашылығында судың көп бөлігі жұмсалады, оның ауыл шаруашылығындағы шығындары да жоғары. Егер шығындар азаймаса, экономикалық өсу мен халықтың өсуі 2040 жылға қарай су алу жылына 30 шаршы шақырымға дейін өсетін деңгейде қалса 2013-2019 жылдары тасымалдау кезіндегі су шығыны, миллион текше метр Тасымалдау кезіндегі судың жоғалуы, пайыз 60 50 40 Шаруашылық ауыз су мұқтаждықтары Өндірістік мұқтаждықтар Жүйелі суару Көлдетіп суару Ауыл шаруашығын сумен жабдықтау Жайылымдарды суару Тоғанды-балық шаруашылығы Жасыл көшеттерді суару 873,1 5 235 9 511,1 321,3 180,4 94,2 18,6 11,1 791,6 5 307,7 10 029,3 270,8 152,6 105,2 23,5 9,8 715 5 230 9 019,6 330,5 185,5 94,5 35,7 14,6 2016 ж 2017 ж 2019 ж ауыл шаруашылығында коммуналдық шаруашылықта өнерксіпте 4 000 3 500 3 000 2 500 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2 850 2 854,5 2 500,3 3 462 3 557 3 719 3 295 2019 жылы ауыз суды радиациялық қауіпсіздік көрсеткіштеріне зерттеу кезінде зерттелген 4531 су сынамасының 398 сынамасында сәйкессіздіктер анықталды. 2019 жылы демалыс, туризм және спорт үшін пайдаланылатын ауыз су мен суларды санитарлық- химиялық көрсеткіштерге зерттеу кезінде сынамалардың 12%-ы нормаларға сәйкес келмеді, ал сынамалардың 4%-ы микробиологиялық көрсеткіштерге арналған нормативтерге сәйкес келмеді. Беткі сулардың сапасына бақылау жүргізілді: - 2018 жылы 139 су объектісінде 389 нүктеде; - 2019 жылы 141 су объектісіндегі 412 нүктеде. Ел халқының орталықтандырылған жүйелерден ауыз сумен қамтамасыз етілуі 2018 2019 Қалалар Ауылдар Қалалар Ауылдар 94,5 % 59,9 % 97,2 % 86,4 % Қоғамдық денсаулық сақтау комитетінің бақылауындағы I санаттағы су қоймаларының саны Қоғамдық денсаулық сақтау комитетінің бақылауындағы II санаттағы су қоймаларының саны Микробиологиялық көрсеткіштерге су сынамалары зерттелген бойынша тиісті емес сынамалар пайызы Микробиологиялық көрсеткіштер зерттелген су сынамалары Санитарлық-химиялық көрсеткіштерге Санитариялық-химиялық көрсеткіштер бойынша тиісті емес сынамалар пайызы 2018 2019 2018 2019 2018 2019 2018 2019 2018 2019 2018 2019 171 174 1 449 1 994 1 236 1 902 530 548 5,7 4 7,3 13 2018-2019 жылдары су заңнамасының сақталуын және су заңнамасының бұзылуын тексеру саны 2016-2019 жылдардағы жерасты суларының мониторингі пункттерінің саны 2018-2019 жылдардағы жерасты суларының химиялық талдаулары саны Су шаруашылығы құрылыстарын қауіпсіз пайдалану үшін 2017-2021 жылдары 41 апатты су сақтағышын қайта жаңарту көзделген. 2015-2019 жылдары тұщы суды қайта және айналмалы пайдалану, миллион текше метр 2019 жылы с умен жабдықтау және с у бұру жүйелерін дамытуға 125 миллиард теңге бөлінді Айналмалы сумен жабдықтау Қайта сумен жабдықтау 2015 2016 2017 2018 2019 7 813,9 7 423 8 145,2 8 753 8 849 746,3 834 788,5 787 840 Тексерулер саны (Дана) 2018 ж 2019 ж 181 124 Бұзушылықтар анықталды (Дана) Айыппұлдар Салынды Өндірілді (Дана) (Мың теңге) (Дана) Ұйғарымдар берілді (Дана) (Мың теңге) 181 152 181 96 110 95 9 330 9 709,5 104 75 8 642 8 031,2 2016 2017 2018 2019 5 000 4 345 4 279 4 266 2018 2019 257 530 285 500 Халықаралық ынтымақтастық Халықаралық ынтымақтастық жөніндегі Герман қоғамының жобалары (GIZ) «Әлеуетті дамыту және хабардарлықты арттыру». Мақсаты-суландыру суларын басқаруды өзгерту және басқаруды жақсарту арқылы «Қазсушар» РМК мен оның Алматы және Оңтүстік Қазақстан облыстарындағы филиалдарының әлеуетін дамыту. «Алматы облысы Талдықорған қаласындағы автоматтандырылған ауыз сумен жабдықтау жүйесі мен электронды есеп-шот беру жүйесіндегі жаңа тәсілдерді үлгі ретінде көрсету және диспетчерлендірудің пилоттық жүйесін іске асыру». «Орталық Азиядағы су ресурстарын трансшекаралық басқару» аймақтық бағдарламасы. БҰҰ Даму бағдарламасының жобалары Арал аймағының неғұрлым шалғай ауылдық елді мекендерінің таза ауыз суға қолжетімділігін арттыру және халықтың неғұрлым осал топтарына нысаналы әлеуметтік-экономикалық көмек көрсету жөніндегі гранттық жоба. Қазақстан-неміс университетімен және «Орталық Азиядағы су» аймақтық ғылыми-зерттеу желісімен ынтымақтастықта су ресурстарын басқару тақырыбында жас мамандарға арналған жазғы мектеп. «Су ресурстарын біріктірілген басқару (СРББ)» тақырыбына Оқу модулі бойынша тренинг. Еуропадағы қауіпсіздік және Ынтымақтастық Ұйымының (ЕҚЫҰ) жобалары «Шу-Талас су шаруашылығы комиссиясымен ынтымақтастықта Шу-Талас бассейндік кеңесінің әлеуетін қолдау және арттыру». ХАҚҚ Басқармасының шешімімен атқарушы комитеттің іс-шаралар жоспары бекітілді, оның шеңберінде қызмет жүргізіледі, соның ішінде Аралды зерттеу бойынша тақырыптық экспедициялар жүргізіледі. Қазақстанның елордасында Қызылорда облысының әкімдігі, БҰҰДБ және ХАҚҚ ҚР-дағы АД «Аралдың достары» симпозиумын ұйымдастырды. 30 аңтарда қ 19 қпанында а 2018 2018 Қызылорда қаласында ҚР-дағы ХАҚҚ АД GIZ және ОА АЭО-мен бірлесіп «Арал теңізі қазіргі тарих толқынында» атты Халықаралық ғылыми-практикалық конференция өткізді. 24 мамырда 2018 2018 Түрікменбашы қаласында Халықаралық Аралды құтқару қорының құрылтайшы мемлекеттері басшыларының XII саммиті өтті. 24 тамызда Бангкокта ЭСКАТО Қоршаған орта және даму комитетінің V сессиясында ҚР-дағы ХАҚҚ АД ұйымдастырған Арал теңізі туралы фотокөрме өткізілді. 21-23 қарашада Байқоңыр қаласында ҚР және РФ ғарышкерлерінің қатысуымен «Арал теңізі және ғарыш» атты дөңгелек үстел өтті. 14 наурызда 2019 ҚР-дағы ХАҚҚ АД кеңсесінде Қазақстандағы Арал теңізі бассейнін аймақтық дамыту және қалпына келтіру бағдарламасы жобасының Дүниежүзілік банк менеджерлерімен жұмыс кездесуі өтті. Кездесу қорытындысы бойынша «Жасыл белдеу құру», «Арал аймағының палеоэкологиясы және ежелгі адамның мәдени ландшафтын өзгерту мәселелері және Үлкен Арал теңізінің экологиялық жүйесін оңалтудың ғылыми- қолданбалы негіздемесі» жобалық ұсыныстары дайындалды. 15-18 қараша қарашада 2019 2019 2019 12 сәуірінде аралығында Ресейдің Санкт- Петербург қаласында Арал теңізінің мәселелері бойынша II Халықаралық конференция өтті. Түрікменстанның Ашхабад қаласында Арал теңізі бассейнінің IV бағдарламасы үшін жобалар портфелін әзірлеу бойынша ХАҚҚ АД аймақтық жұмыс тобының III отырысы өтті. Су ресурстарын сақтауға бағытталған кейбір іс-шаралар 01 01 01 01 2018 2019 2019 2019 2019 2019 2019 19 наурызда 24-25 қаңтарда 25 ақпанда 24 сәуірде 2-3 мамырда 18-19 маусымда 16-18 қыркүйекте «Суды бірлесіп пайдалану» тақырыбындағы VIII Дүниежүзілік су форумында «Орталық Азиядағы азық-түлік, энергетикалық және экологиялық қауіпсіздік мақсатында трансшекаралық су ынтымақтастығы» тақырыбына параллель іс-шара өтті. Ташкентте қоршаған орта және су ресурстары саласындағы ынтымақтастық бойынша жоғары деңгейдегі «ЕО — Орталық Азия» VI конференциясы өтті. Қазақстан Республикасының Трансшекаралық су ағындары мен халықаралық көлдерді қорғау және пайдалану туралы конвенция бюросына төрағалық етуі жөніндегі жұмыс тобының бірінші отырысында 2019 жылғы 27-28 ақпанда Женевада өткен Су конвенциясы тараптарының кеңесі бюросының 28-ші отырысының аннотацияланған күн тәртібіне енгізу үшін ұсынымдар берілді. Нұр-Сұлтан қаласында Словакиядан келген Vodohospodarska Vystavba мемлекеттік кәсіпорнының делегациясымен «Гидротехникалық құрылыстардың қауіпсіздігі жөніндегі тренинг» жобасының міндеттері мен бағдарламасын талқылау бойынша жұмыс кездесуі өтті. Ташкентте Орталық Азиядағы бөгеттердің қауіпсіздігі бойынша аймақтық кеңес өтті. Тәжікстанның Душанбе қаласында «Су-энергия-азық-түлік» өзара байланысын күшейту жолымен көп секторлы қаржыландыру мүмкіндіктерін пайдалану жөніндегі Орталық Азия диалогы» жобасы бойынша аймақтық үйлестіру комитетінің IV отырысы өтті. Бейжіңде «Су қауіпсіздігі: жаңа технологиялар, стратегиялар, саясат және институттар» халықаралық конференциясы өтті Су көздері Ластану себептері Жоғары ластану жағдайлары Экстремалды жоғары ластану жағдайлары 30 Республика бойынша Нұр-Сұлтан қ. (Астана) 2018 26 2 2018 455 19 2019 661 2019 167 4 2018 - 2019 14 1 Ақбұлақ өзені 2019 жылы экология департаменті асып кету себептерін анықтау үшін қала әкімінің орынбасарына, қала прокуратурасына, Төтенше жағдайлар департаментіне және Орман шаруашылығы және жануарлар дүниесі аумақтық инспекциясына хат жолданды. «Астана су арнасы» МКК және «Астана Тазалық» ЖШС-не қатысты нөсер суларын тазарту құрылыстарының кешендері бойынша жоспардан тыс тексеру ашылды. Мұндай тексерумен 2018 жылы «Астана Тазалық» ЖШС қызметінде бұзушылықтар анықталды, қызметін тоқтатпай, айыппұл салынды. Сарыбұлақ өзені 44 2 12 1 123 2 2018 2018 2019 2019 Ақмола облысы 2018 231 18 2019 251 Ластанудың барлық жағдайлары бойынша облысының экология департаменті жоспардан тыс тексерулер мен талдаулар жүргізді, ластанудың табиғи сипаты бар екендігі анықталды. Сұлукөл көлі 3 2018 Қатаркөл көлі 8 Текекөл көлі 8 Қарасу көлі 5 Ластанудың барлық жағдайлары бойынша облысының экология департаменті жоспардан тыс тексерулер мен талдаулар жүргізді, ластанудың табиғи сипаты бар екендігі анықталды. 2019 Беттібұлақ өзені 4 Зеренді көлі 12 Майбалық көлі 10 Лебяжье көлі 4 Ақтөбе облысы 2018 40 2019 31 2019 Облыстың беткі және жер асты суларының ластануы тарихи болып табылады. Ағынды суларды заңсыз ағызу және қосымша ластану көздері анықталған жоқ. БҚО Деркөл, Қараөзен өзендеріндегі және Көшім арнасындағы жоғары ластану су деңгейінің маусымдық өзгеруіне және жер асты ағындарына байланысты. Жайық өзенінде сынамаларды іріктеу көрсеткіштердің бір реттік асып кеткендігін көрсетті, қайта асып кету болған жоқ. Жайық өзені 2019 1 Деркөл өзені 2 Көшім арнасы 1 Қараөзен өзені 2 Шалқар көлі 2 ШҚО 2018 68 5 2019 34 Брекс, Тихая, Үлбі өзендерінің ластануы жыныс үйінділерінен тарихи ластанумен, сондай-ақ «ҚазМырыш» ЖШС төгінділерімен байланысты. Красноярка және Глубочанка өзендерінің жоғары ластануының себебі «Шығыстүстімет» ЖШС қызметіндегі бұзушылықтар болып табылады. Ластануды азайту үшін Үкімет тексерулер жүргізіп, бұзушылықтарды жою бойынша ұсыныстар берді. Тарихи ластануды азайту үшін облыс әкімдігі тарихи қалдықтардың қоршаған ортаға әсерін азайту жөніндегі техникалық іс-шараларды мониторингілеу және орындау жөніндегі бағдарламаны әзірлеуге бірнеше рет қаражат сұрады. Брекса өзені 2018-2019 Красноярка өзені Глубочанка өзені Үлбі өзені Тихая өзені 12 2 2018 2019 13 1 2 2018 2019 14 1 12 2018 2019 19 3 8 2018 2019 10 10 2018 2019 Қарағанды облысы Барлық кәсіпорындарда рұқсат етілген нормалардың асып кетуі тіркелді. Облыстың Экология департаментімен ластану фактілері бойынша «ҚарагандыСу» ЖШС, «Капиталстрой» ЖШС, «Шахтинскводоканал» ЖШС, «Саран» шахтасы, «АрселорМиттал Теміртау» АҚ КД және «ЖСЖК» АҚ жоспардан тыс тексерулер жүргізілді. Қара Кеңгір өзені 2018-2019 Соқыр өзені Шерубайнұра өзені Сарысу өзені 25 2018 21 19 2018 2019 23 18 2018 2019 12 1 2018 2019 2018 81 9 2019 81 43 9 2019 Қостанай облысы 2018 2 1 2019 63 2 Жамбыл облысы 2019 14 Қызылорда облысы 2018 4 2019 2 1 2018 - 2019 4 Сырдария өзені 2018 жылы Сырдария өзені суларының дихлордифенил-трихлорэтанмен (ДДТ) өте жоғары ластануының төрт жағдайы орын алды, облыстың экология департаменті мамандары деректер көзін анықтаған жоқ, асып кету сынамаларын қайта іріктеу анықталған жоқ. 2019 жылы Тоқпақ көлінде сульфат, мыс мөлшерінің артуы және ерітілген оттегінің жетіспеушілігі анықталды. Себебі анықталған жоқ. Тоқпан көлі 2 4 2018 2019 Алматы облысы 2019 7 2019 6 Қорғас өзені Жоғары ластанудың барлық жағдайлары табиғи сипатқа ие, атап айтқанда-ауа температурасының жоғары болуы, соның салдарынан мұздықтардың белсенді еруі және таулы жерлерде жауын- шашынның көп болуы. Ластану уақытша, табиғи. Талғар өзені 1 Түркістан облысы 2019 1 2019 1 Сырдария өзені 2019 жылы өзен суларында кальцийдің мөлшері анықталды, көзі табылған жоқ, мониторинг жалғасуда. Нұра-Есіл арнасы 2018 -2019 2019 Ластанудың барлық жағдайлары бойынша облысының экология департаменті жоспардан тыс тексерулер мен талдаулар жүргізді, ластанудың табиғи сипаты бар екендігі анықталды. 2018 6 4 1 2019 2018 Есіл өзені 2 18 15 2019 2018 73 38 Кіші Шабақты көлі 2018 -2019 Ластанудың барлық жағдайлары бойынша облысының экология департаменті жоспардан тыс тексерулер мен талдаулар жүргізді, ластанудың табиғи сипаты бар екендігі анықталды. Майбалық көлі 11 2 Щучье көлі Үлкен Шабақты көлі 2019 2018 50 68 2019 2018 Жөкей көлі 14 2 2019 2018 Жабай өзені 7 9 2018 -2019 Ластанудың барлық жағдайлары бойынша облысының экология департаменті жоспардан тыс тексерулер мен талдаулар жүргізді, ластанудың табиғи сипаты бар екендігі анықталды. 2019 2018 Ақсу өзені 1 5 1 2019 2018 2019 2018 Қылшықты өзені 16 10 4 Шағалалы өзені 4 15 5 7 25 Елек өзені Ойыл өзені 2019 9 Повышенное загрязнение рек Тобыл, Желкуар, Уй имеет природный характер. Высокое загрязнение рек Айет, Караторгай, Шортанды, вдхранилищ Каратомарское и Верхне-Тобольское имело разовый характер и больше не повторялось. 2018-2019 2018 2019 2019 2019 2019 Тобыл өзені 1 33 1 2019 1 14 Обаған өзені Қаратомар су сақтағышы 1 Қараторғай өзені 3 3 Әйет өзені Повышенное загрязнение рек Тобыл, Желкуар, Уй имеет природный характер. Высокое загрязнение рек Айет, Караторгай, Шортанды, вдхранилищ Каратомарское и Верхне-Тобольское имело разовый характер и больше не повторялось. 2018-2019 2018 2019 Желқуар өзені 1 4 2019 2019 2 2 Тоғызақ өзені Шортанды өзені 2018 2019 1 1 Жоғарғы Тобыл су сақтағышы Үй өзені Билікөл көлінің ластануы тарихи болып табылады, 1981 жылы көлге бұрынғы «Химпром» ЖӨБ бақылау тоғандарынан ағынды сулардың апаттық төгілуі жүргізілді. 2018 жылы көлге кешенді тексеру жүргізілді. Талас өзеніне «БМ» ЖШС-нен ағынды сулар ағызылды, бұл ластанудың себебі болды, кәсіпорынға айыппұл салынды және залал келтірілді. Қалған өзендердің ластану көздері белгісіз. 2018-2019 2018 2019 6 2 Билікөл көлі 2019 2019 2019 Берікқара өзені 1 1 Ақсу өзені Қарабалта өзені 2 Талас өзеніне «БМ» ЖШС-нен ағынды сулар ағызылды, бұл ластанудың себебі болды, кәсіпорынға айыппұл салынды және залал келтірілді. Қалған өзендердің ластану көздері белгісіз. Билікөл көлінің ластануы тарихи болып табылады, 1981 жылы көлге бұрынғы «Химпром» ЖӨБ бақылау тоғандарынан ағынды сулардың апаттық төгілуі жүргізілді. 2018 жылы көлге кешенді тексеру жүргізілді. 2018-2019 2018 2019 2019 2019 Талас өзені 1 2 2019 Сарықау өзені 2 Шу өзені 2 Тоқташ өзені 2 2018 2019 2018-2019 жылдардағы Қазақстандағы гидротехникалық құрылыстардың саны 2018 516 201 962 14 Иесіз Жеке Мемлекеттік Коммуналдық БАРЛЫҒЫ: 1 693 2019 10 Иесіз 230 Жеке 979 Коммуналдық 4 675 Мемлекеттік ВСЕГО: 5 894 Халықаралық Аралды құтқару қорының 2018-2019 жылдардағы қызметі «Трансшекаралық су ынтымақтастығы - Жайық-Орал» экологиялық қозғалысымен және Батыс Қазақстан облысының әкімдігімен ынтымақтастықта Қазақстан мен Ресейдің Жайық өзені бассейні бойынша бірлескен сараптамалық жұмыстары». Су ресурстарын басқару жөніндегі сектораралық ынтымақтастықты нығайту және суды бағалаудың халықаралық орталығымен, Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігімен, «Қоршаған орта, климаттың өзгеруі және су ресурстары саласындағы аймақтық ынтымақтастық» (WECOOP) аймақтық жобасымен ынтымақтастықта орнықты даму мақсатында судың рөлін күшейту жөніндегі аймақтық кеңес. Экологиялық дағдарысты еңсеру және Арал теңізі бассейніндегі жағдайды жақсарту үшін Орталық Азия мемлекеттерінің басшылары 1993 жылы Халықаралық Аралды құтқару қорын (ХАҚҚ) құрды. Қазақстан мен Өзбекстанның трансшекаралық өзендері: Сырдария өзені (4 класс), Келес өзені (5 класс). Қазақстанда 31 трансшекаралық өзен (екі немесе одан да көп мемлекеттердің аумағында ағатын өзендер), бұл өзендердегі судың сапасы 35 пунктте бақыланды. Қазақстан және Қырғызстан трансшекаралық өзендері: Қарқара өзені (1 класс), Шу, Сарықау (4 класс), Талас, Асса, Ақсу, Тоқташ, Қарабалта өзендері (>5 класс). Қазақстан мен Ресейдің трансшекаралық өзендері: Ертіс (1-класс), Есіл, Үй, Шаған, Сарыөзен, Елек, Ор, Үлкен Қобда өзендері (4- класс), Тобыл, Әйет, Жайық өзендері (5-класс), Тоғызақ, Обаған, Желқуар, Елек, Қараөзен, Шаронова, Қиғаш өзендері (>5 класс). Жыл сайын көктемде және күзде ҚР Энергетика министрлігінің «Ядролық физика институты» РМК радионуклидтік және элементтік талдау әдістерімен трансшекаралық өзендердің суларына зерттеулер жүргізеді. Зерттеу нәтижелері уранның, молибденнің, стронцийдің және барийдің ең көп мөлшері оңтүстік және Оңтүстік-Шығыс Қазақстан өзендерінде байқалады, бұл ретте норма шегінде қалады; тек Қарабалта өзеніндегі уранның құрамы 49,9 мкг/л құрады, бұл нормадан 1,66 есе артық екендігін көрсетті. Қазақстан мен Қытайдың трансшекаралық өзендері: Қара Ертіс, Баян көл өзендері (1 класс), Текес өзені (2 класс), Қорғас, Емел өзендері (3 класс), Іле өзені (>3 класс). Мониторингтің арқасында 277 учаскеде жер асты суларының ластануы анықталды. Өзен бассейндері бойынша ұйғарымдар саны және олардың 2018-2019 жылдары орындалуы КАСПИЙ ТЕҢІЗІ Балқаш к. Атырау Орал Ақтау Ақтөбе Жайық өз. Тобол өз. Қостанай Перопавл Нұр-Сұлтан Есіл өз. Қарағанды Павлодар Өскемен Ертіс өз. Сырдария өз. Қызылорда Шымкент Тараз Іле өз. Алматы АРАЛ ТЕҢІЗІ Ұйғарымдар (дана) Ұйғарымдар (дана) Орындалуы (пайыз) 2018 г 2019 г Орындалуы (пайыз) 2 100 5 100 52 100 48 100 34 100 2 50 11 100 10 100 42 82 27 26 0 100 1 100 1 100 0 0 5 100 0 0 құрайды Өзен 741,2 5 350,7 9 491,2 290,7 167,4 93,5 23,9 11,1 2018 ж Жайық-Каспий бассейні Тобыл-Торғай бассейні Есіл бассейні Нұра-Сарысу бассейні Ертіс бассейні Арал-Сырдария бассейні Шу-Талас бассейні Балқаш-Алакөл бассейні Су шаруашылығы бассейндерінің шекаралары
Интерактивті баяндаманы Еуропалық комиссия, БҰҰ Қоршаған орта жөнiндегi бағдарламасы, Зой экологиялық желісінің қолдауымен Қазақстан Республикасының Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігі жасады.