Қоршаған ортаның жай-күйі және табиғи ресурстарды пайдалану туралы Ұлттық баяндама

Ақмола облысы

Ақмола облысының атмосфералық ауасының жалпы жағдайы тұрақты және қалыпты деп бағаланып отыр, атмосфералық ауаға ластауыш заттардың шекті концентраттарының артуы анықталған жоқ, облыста атмосфералық ауаны ластауыш заттар шығарындыларының стационарлы көздері 17 019 бірлікті құрайды.

ҚР Статистика комитетінің деректері бойынша облыста 2015 жылы шығарындылардың жалпы көлемі 85,6 мың тоннаны құрады, ал 2016 жылы 94,5 мың тонна.

2016 жылы эрозияға ұшыраған ауыл шаруашылық алқаптарының ауданы 571,6 мың га, соның ішінде: – шайылғандар – 562,0; – дефлирленгені – 9,6.

Барлығы эрозияға ұшыраған егістіктер 352,5 мың га, оның ішінде: шайылғаны – 351,3; дефлирленгені – 0,9.

Ақмола облысы аумағында ластану нәтижесінде айналымнан шығарылған немесе қалпына келтіруге жатпайтын жерлер жоқ. Шөлейттену ауданы – 0 %-ды құрайды. Ірі кәсіпорындар бойынша қалпына келтірілген жерлердің ауданы – 15,79 га.

Ақмола облысында жер қойнауын пайдалануға жасалған келісімшарттар 220, оның ішінде қатты пайдалы қазбаларды өндіруге – 44, жалпыға таралған пайдалы қазбалар – 176. Ақмола облысының кәсіпкерлік және өнеркәсіп басқармасымен 2016 жылы ЖПҚ 15 келісім-шарт жасалды, 26 келісім-шарт бұзылды.

Ақмола облысы аумағында мемлекеттік «Бурабай», «Бұйратау», «Көкшетау» ұлттық табиғи парктері, Атбасар, Бұланды, Восточный  үш мемлекеттік табиғат қорықшасы (зоологиялық) және 8 мемлекеттік табиғат ескерткіші бар.

2016 жылы облыс бойынша 281,5 мың тонна қатты тұрмыстық қалдықтардың (ТҚҚ) түзілген (382 кг/адам/жыл). 2016 жылы ТҚҚ қайта өңдеу үлесі (сұрыптаумен қоса) 1,02% құрады, қайта өңделгені – 0%. ТҚҚ-ның барлық түзілген көлемі полигондар мен үйінділерде сақталады. Қоқысты шығару қызметімен облыс халқының 44,5% қамтылған.

Облыс аумағында ҚТҚ-ның қолданыстағы 400 полигоны және үйінділері бар. Оның 35-нің (8,7%) Қазақстан Республикасының экологиялық заңнамасы талаптарына сәйкес құжаттары бар.

Облыс аумағында 42 бірлік санымен жабық иондаушы сәулелену көздері бар 6 кәсіпорын есептеледі.  Ақмола облысы бойынша тұтынушылар құқығын қорғау департаментімен бірлесіп иондаушы сәуле шығару көздеріне бақылау жүргізіледі.

Облыс аумағында мемлекеттік орман қорының жері бар. 2017 жылдың 1 қаңтарына облыстың мемлекеттік орман қорының жерлерінің жалпы ауданы 1 057 190 га, оның орманды алқаптары – 497 826 га және ормансыз алқаптары – 559 364 га. Облыстың орманды-тоғайлы алқабы 2,7%-ды құрайды. Облыс аумағында жалпы ауданы 695 га құрайтын жеке орман қоры бар, оның ішінде орманды алқап 136 га және ормансыз алқап 559 га.

Ақмола облысының жануарлар дүниесі сирек және құрып бара жатқан түрлерінің болуымен және маңызды әртүрлілігімен ерекшеленеді. Сонымен, Ерейментау ауданында  «Бұйратау» МҰТП аумағында арқарлар мекендейді, Қорғалжын МТҚ «Теңіз» көлінде қоқиқаз ұя салады. , Қызыл кітапқа енгізілген жануарлардың ішінен орман сусарысы, бұйра бірқазан, ақбас үйрек, қарақұс (ақиық), дала бүркіті, аққұйрық субүркіт, бүркіт, үкі, сұңқылдақ-аққу, ақбас тырна, сұр тырна және басқалар сияқты құстардың маңызды бөлігі кездеседі. Облыс аумағында  Бекпақдала популяциясының ақ бөкендері тұрақты мекендейді.

Облыс аумағында аталған жануарлар түрлерінен басқа бұлан, бұғы, елік, қабан,  сілеусін, қасқыр мекендейді. Кіші жыртқыштардан түлкі, қарсақ, борсық, ақ тышқан, аққалақ, дала күзені, жанат тәзірді ит. Сондай-ақ қоян мен түз суырын жиі кездестіруге болады.

1-ші кесте. Сирек және құрып бара жатқан жануарлар түрлерінің саны

Жануарлар түрі Саны
2013 2014 2015 2016
Орман сусарысы 386 406 427 492
Арқар 238 249 248 250
Қарақұс (ақиық) 21 20 32 31
Бүркіт 169 79 141 90
Аққұйрық субүркіт 182 130 198 158
Ақбас тырна 7 890 9 639 49 100 12 418
Безгелдек 165 221 1 582 532
Үкі 7 11 8 8
Сұр тырна 462 270 711 2 156
Қарабас өгізшағала 77 181 248 292
Жалбағай 1 6 4 6
Қара дегелек 1 3
Қызылжемсаулы қарашақаз 582 5 111 59 1 153
Бұйра бірқазан 480 645 1 665 1 531
Алакөз қара ала үйрек 30 5 20 38
Қоқиқаз 25 000 40 000 20 000 18 501
Сұңқылдақ аққу 1677 3 458 4 767 7 564
Балықшы тұйғын 1 2 2 3
Дала бүркіті 160 49 120 116
Кішкене аққұтан 50 109 238 168
ТарғақКречетка 56 452
Дуадақ 1 3
Лашын 2
Шиқылдақ қаз 9 006 9 009 395 104
Ақбас үйрек 2 238 3 013 23 595
Тарғақ 50 30
Қарабай 24
Жыланшы қыран 1
Ителгі 1
Қылқұйрық бұлдырық 150

Аулау объектісі болып табылатын тұяқты және мамық жүнді жануарлардың негізгі түрлерінің динамикасы

Энергия тапшылығы мен отын ресурстарындағы шектеулер барлық үдемелі өткірлікпен басты үлгі еріксіз Күн және жел энергиясының баламалы, жаңартылатын энергия көздеріне көшудің қажеттілігін көрсетеді.

Сандықтау ауданындағы «Золотой Колос» шаруа қожалығының мал шаруашылығы кешенінде биогаз қондырғысы енгізілген.

«Максимовское ЖШС жел күшін пайдалану арқылы өрт резервуарын сіңіру және шаруашылық мақсаттар үшін суды беру үшін плунжер қозғалысына алып келетін – 3,6 м биіктігімен жел сору станциясын сатып алды және орнатты.

Степногор тау-кен химия комбинатымен «СП СКЗ-Казатомпром» ЖШС аумағында зауыттан маңызды бөлініп орналасқан ыстық сумен және жылумен жабдықтайтын №36 (қышқылдар қоймасының сорғы станциясы) ғимараттың қажеттілігіне жылу энергиясын генерацияланатын жылу сорғылары орнатылды. Жылу сорғылары тұрақты түрде ауада, суда және жердің беткі қабаттарындағы энергияны пайдаланады және оны жылыту үшін пайдалы жылуға  айналдырады.

«Семізбай U» ЖШС вахталық кентін жылыту үшін жылу сорғыларын орнату дәстүрлі тәсілмен орынжайларды жылытуға көмір және дизель отынымен сатып алу үшін кеткен шығындар қаржысын 70%-ға дейін үнемдеуге мүмкіндік береді. Жылу сорғыларын орнатқан жағдайда атмосфераға шығарындылар болмайды. Сондай-ақ кеніште 30 кВт қуаттылығымен фотоэлектрлік пайдалану енгізілді.

Ақмола облысының экология департаментімен жаңа технологияларды енгізу мақсатында «Жасыл экономикаға» көшудің жаңа технологияларын енгізу туралы мақалалар жарияланатын бұқаралық ақпарат құралдары арқылы жүзеге асырылатын түсініктеме жұмыстары жүргізілді.

Қазіргі таңда облыста Ерейментау қ. 45 МВт қуаттылығымен және Агрофирма «Родина» ЖШС-да 0,75 МВт қуаттылығымен жел электр станциясы сатып алынды.

ЖЭК пайдаланатын Электр өндіруші ұйымдардың тізбесіне сәйкес 2020 жылға дейін ЖЭК-тің келесі объектілерін жүзеге асыру жоспарлануда:

– «Ақмола облысының Целиноград ауданында 100 МВт қуаттылығымен СЭС құрылысы» жобасы – «KB ENTERPRISES» ЖШС;

– «Ақмола облысының Ерейментау қаласында 4,95 МВт қуаттылығымен ЖЭС құрылысы» жобасы – «Colden Energy corp.» ЖШС;

– «Астана EXPO-2017» 100 МВт қуаттылығымен ЖЭС құрылысы» жобасы – «ЦАТЕК Green Energy» ЖШС.