2019 жылы облыс ауасына кәсіпорындардан 76 мың тоннадан астам ластаушы заттар түскен. Бұл 2017 жылмен (87 мың тоннаға жуық) және 2018 жылмен (84,5 мың тонна) салыстырғанда айтарлықтай аз. Атмосфераның негізгі ластаушы заттарына күкірт ангидриті, азот диоксиді, қатты бөлшектер және тұншықтырғыш газ жатады.
2017–2019 жылдардағы стационарлық көздерден ластаушы заттардың шығарындылары
Зат | 2017 | 2018 | 2019 |
Күкірт ангидриді | 18 | 19 | 18 |
Азот оксиді | 5 | 5 | 5 |
Қатты бөлшектер | 36 | 34 | 31 |
Тұншықтырғыш газ | 18 | 20 | 19 |
Көлік, жылу-энергетика және тау-кен өнеркәсібі- облыстағы ауаны ластайтын негізгі көздер болып табылады
2017-2019 жылдардағы стационарлық ластау көздерінің саны
2017 | 2018 | 2019 |
18 324 | 19 068 | 17 584 |
Көкшетау қаласындағы ауа сапасының мониторингі екі постта, Степногорск және Атбасарда – бір постта, Щучье-Бурабай курорттық аймағы аумақтарында және «Бурабай» табиғи ортаның кешенді фондық мониторингі станциясында сегіз постта жүргізілді. Макинск қаласында, Калачи және Зеренді ауылдарында эпизодтық мониторинг жүргізілді.
Ауа сапасын жақсарту үшін облыс халқы газбен қамтамасыз етілуде. Сұйытылған газ құятын 436 топтық резервуар орнатылды, Көкшетауда осындай 235 қондырғы, қаладағы газ құбырларының ұзындығы 58 шақырым, 238 көпқабатты тұрғын үй газбен қамтуға қосылды, бұл 120 мыңнан астам абонентті құрайды. 2020 жылы «Сарыарқа» газ құбырының бойында орналасқан Аршалы және Целиноград аудандарының жиырма елді мекенін газбен қамту жоспарлануда.
2018 жылы облыста 177 мың жеңіл және 25 мың жүк көлігі болса, 2019 жылы 175 мың жеңіл және 27 мың жүк көлігі болды.
Ауа сапасының мониторингі Көкшетау қаласында азот оксидінің, Степногорск қаласында, "Бурабай" табиғи ортасының кешенді фондық мониторингі станциясында және Щучье-Бурабай курорттық аймағында жер беті озонның рұқсат етілген орташа айлық концентрациядан асып кеткенін көрсетті. Калачи, Зеренді ауылдарында және Макинск қаласында формальдегидтің бір реттік шекті концентрациясының асып кетуі тіркелді.
В 2018 году в области насчитывалось 177 тысяч легковых и 25 тысяч грузовых автомобилей, в 2019 году — 175 тысяч легковых и 27 тысяч грузовых автомобилей.
2019 жылғы Ақмола облысы аумағындағы су объектілеріндегі судың сапасы
Класс | Су объектісі |
2 | Вячеславское су сақтағышы |
3 | Сілеты өзені |
4 | Есіл, Нұра өзендері, Нұра — Есіл арнасы, Сұлтанкелді, Беттыбұлақ көлдерi |
5 | Ақбұлақ, Сарыбұлақ, Жабай, Ақсу, Қылшықты, Шағалалы өзендері, Сұлукөл, Жүкей, Зеренді, Қопа, Бурабай, Үлкен Шабақты, Щучье, Кіші Шабақты, Қарасье, Қатаркөл, Текекөл, Майбалық, Лебяжье көлдері |
Облыста 552 көл, 40 су қоймасы, 6 шұңқыр, 11 қазба, 57 бөгет бар. Жалпы су беті 447 мың гектарды немесе облыс аумағының 3 пайызын алып жатыр. Ең ірі су көздері – Теңіз көлі (Тенгиз), Есіл өзені – негізгі аймақтық су жолы, Шағалалы өзені – облыс орталығы Көкшетау қаласының су көзі, сонымен қатар Жабай, Сілеті, Нұра, Қылшықты, Терісаққан ірі өзендері.
Ақмола облысының 30 су нысанында су сапасысының мониторинг жүргізілді: Есіл, Нұра, Беттібұлақ, Ақбұлақ, Сарыбұлақ, Жабай, Қылшықты, Шағалалы, Ақсу, Сілеті өзендері, Вячеслав су қоймасы, Нұра-Есіл каналы, Сұлтанкелді, Қопа, Зеренді, Бурабай, Үлкен Шабақты, Кіші Шабақты,Щучье, Карасье,Сұлукөл, Қатаркөл, Теккөлде, Майбалық, Лебяжье, Жүкей көлдері
2017–2019 жж. тұрмыстық -шаруашылық сарқынды суларды ағызу
2017 | 2018 | |
Суды бұру көлемі, мың куб метр | 9 308 | 29 |
Ластауыш заттардың көлемі, мың тонна | 8 450 | 27 |
2017-2019 жж. кәсіпорындардан ластаушы заттарды ағызу
2017 | 2018 | |
Суды бұру көлемі, мың куб метр | 7 996 | 12 |
Ластауыш заттардың көлемі, мың тонна | 7 200 | 10 |
2017-2019 жж. облыстағы су көздерінің жоғары және экстремалды ластану жағдайлары
Жыл | Экстремалды жоғары ластану |
2017 | 9 |
2018 | 18 |
2019 | 0 |
Облыстың жер қоры 2019 жылы 14,5 миллион гектардан астамды құрады, 2017 жылдан бері жер қорының көлемі өзгерген жоқ.
2017-2018 жылдарға жерді санаттар бойынша бөлу, мың гектар
Жер санаттары | 2017 | 2018 | 2019 |
Ауыл шаруашылық мақсатындағы жерлер | 10 818 | 10 829 | 10 822 |
Елді мекен жерлері | 1 321 | 1 325 | 1 325 |
Өнеркәсіп, көлік, байланыс, қорғаныс және өзге де ауыл шаруашылығы емес жерлер | 145 | 134 | 136 |
Ерекше қорғалатын табиғи аумақ жерлері | 472 | 519 | 519 |
Орман қоры жерлері | 573 | 526 | 523 |
Су қоры жерлері | 199 | 199 | 201 |
Босалқы жер | 1 084 | 1 080 | 1 085 |
Нұр-Сұлтан қ. пайдаланылатын жерлер | 1 |
2018 жылы облыста кең таралған пайдалы қазбаларды барлауға және/немесе өндіруге 174 келісімшарт қолданыста болса, 2019 жылы кең таралған пайдалы қазбаларға 168 келісімшарт, пайдалы қазбаларды өндіруге және/немесе 40-тан астам келісімшарт барлауға қолданылды.
2018 жылы облыс бойынша ұтымсыз пайдаланылған жалпы көлемі 21 034 гектар жер телімдерін алып қою туралы 173 талап арызы сотпен қанағаттандырылды. 2019 жылы ұтымсыз пайдаланылып жатқан 1505 мың гектар жер анықталды. Тексерулерге мораториі жағдайында жерді ұтымды пайдалану шараларын қабылдау үшін ғарыштық мониторинг енгізілуде.
Облыста 15 ерекше қорғалатын табиғи аумақ бар
Ақмола облысының ерекше қорғалатын табиғи аумақтары
Мемлекеттік табиғи қорығы | Қорғалжын |
Мемлекеттік ұлттық паркі | «Бурабай» МҰТП «Көкшетау»МҰТП «Бұйратау»МҰТП |
Мемлекеттік табиғи қорығы (зоологиялық) | Атбасар МТҚ
Бұланды МТҚ Шығыс МТҚ |
Мемлекеттік табиғат ескерткіштері | «Дулыға» сүйір шоқасы Көк мүйіс Көне ағаш тоғаны "Қара май" шоқысы «Қашқын» шоқысы Қызыл күрең мүйісы "Малта тасты" шоқысы "Өрт байқау" шоқысы |
Облыс көлдерінің 96%-ы тұщы, бұл көптеген балықтың өмір сүруіне мүмкіндік береді. Ең көп тараған түрлері – мөңке, алабұға, шабақ, шабақ, тұқы, рипус, шортан, қабыршақты, қара балық, тұқы, көксерке, бөртпе, иде. Ихтиофаунаны сақтау және көбейтуге көлдердің үштен бірін сақтауға су пайдаланушылар жауапты.
Өсімдіктер мен жануарлар дүниесін сақтау үшін табиғатты қорғау заңнамасының сақталуы қадағаланады. 2018 жылы ерекше қорғалатын табиғи аумақтарда 30 тексеру жүргізіліп, әкімшілік жауапкершілікке тарту туралы 136 қаулы шығарылды. 2019 жылы 130 шешім қабылданып, 14 тексеру жүргізілді.
2019 жылы заңсыз ағаш кесу фактілері бойынша құқық қорғау органдарына алты материал жолданды.
Аймақтың жануарлар дүниесі алуан түрлі. Мұнда бұлан, бұғы, елік, қабан, сілеусін, қасқыр мекендейді, ұсақ жыртқыштардан түлкі, қарсақ, борсық, енот ит, қарақұйрық, елік, дала күзендері кездеседі. Қоян мен бобак суырын барлық жерде дерлік кездестіруге болады. Арқар «Бұйрантау» ұлттық табиғи саябағының аумағында мекендейді, Теңіз көлі – ТМД-дағы қоқиқаздар ұя салатын жалғыз жер. Бұл аймақ жануарлардың басқа да сирек кездесетін түрлерінің мекені.
2017-2019 жж. облыстағы сирек кездесетін және жойылып бара жатқан жануарлар түрлерінің саны
Түрі | 2017 | 2018 |
Қарақұс | 3 | 31 |
Бүркіт | 55 | 87 |
Жалбағай | 12 | 12 |
Қызылжемсаулы қарашақаз | 66 | 69 |
Алакөз қара ала үйрек | 19 | 8 |
Дала қыраны | 138 | 153 |
Кішкене аққұтан | 465 | 74 |
Тарғақ | 32 | 30 |
Ақбас үйрек | 6 607 | 4 501 |
Қоқиқаз | 11 226 | 3 340 |
Сұңқылдақ аққу | 9 635 | 4 331 |
Бұйра бірқазан | 2 123 | 802 |
Қарғабас өгізшағала | 283 | 273 |
Сұр тырна | 949 | 1 011 |
Безгелдек | 1 589 | 1 538 |
Ақбас тырна | 30 494 | 16 849 |
Аққұйрық субүркіт | 274 | 282 |
Орман сусары | 598 | 789 |
Арқар | 360 | 375 |
2017-2019 жылдары аң аулау объектілері болып табылатын, тұяқты және мамық жүнді жануарлардың негізгі түрлерінің саны
Түр | 2017 | 2018 | 2019 |
Бұлан | 841 | 946 | 1 030 |
Бұғы | 1 698 | 2 101 | 2 179 |
Елік | 16 248 | 13 629 | 13 609 |
Қабан | 2 557 | 3 003 | 3 242 |
Түлкі | 13 708 | 15 029 | 15 294 |
Қоян | 77 958 | 72 112 | 73 149 |
2019 жылы ерекше қорғалатын табиғи аумақта 40-тан астам туристік маршруттар мен соқпақтар болды
2018-2019 жылдардағы туристік маршруттар мен соқпақтар саны
2018 | 2019 | |
Туристік маршрут | 21 | 24 |
Экскурсиялық соқпақ | 21 | 20 |
Өңірдегі гамма-сәулелену деңгейіне мониторинг 15 метеорологиялық станцияда, атмосфераның беткі қабатының радиоактивті ластануы бойынша - бесеуінде жүргізілді. Көрсеткіштер, оның ішінде тәуліктік радиоактивті түсу мәнін қоса алғанда, көрсеткіштер қалыпты деңгей шегінде болды. 2019 жылы облыс бойынша барлығы 120 мыңнан астам, ал 2018 жылы 62 мыңнан астам дозиметриялық бақылау жұмыстары жүргізілді.
Аймақта радонды картаға түсіру жұмыстары жүргізілді. 2018 жылы 263 радон мөлшерін өлшеу, 2019 жылы 1384 өлшеу жүргізілді. Көрсеткіштерден асып кету тіркелген жоқ. Калачи ауылында радон мөлшері ай сайын ашық ауада және үй- жайларда 20 нүктеде өлшенді, барлық көрсеткіштер қалыпты болды.
.
Облыста жеті кәсіпорын жұмыс істейді, олардың балансында 48 иондаушы сәулелену көзі бар.Облыста иесіз иондаушы сәулелену көздері жоқ, бірақ жұмыс істемей тұрған рекультивацияланған уран кеніштері бар:
- РУ-4 шахтасының №1: Ишимское кен орны (Есіл ауданы);
Кубасадир к. және Приречное к. (Жарқайың ауданы);
- РУ-3 кен орны №8: Заозерное к. (Еңбекшілдер ауданы);
- РУ-3 кен орны № 9: Тастыкөл к. (Еңбекшілдер ауданы);
— РУ-3 және РУ-1 кен орындары №14: Глубинное к., Шатское, Көксорское, Ағашское (Еңбекшілдер ауданы); Балкашинское және Ольгинское к. (Сандықтау ауданы);
- «Степногорск тау-кен-химия комбинаты» ЖШС 2013 жылдан бері Шаңтөбе ауылындағы Звездное және Восток иегерілмейтін кен орындарында.
2019 жылдың бірінші жартыжылдығында облыста 166 мың тонна, 2018 жылы 241 мың тонна, ал 2017 жылы 234 мың тонна тұрмыстық қалдық түзілген. 2018 және 2019 жылдары пайда болған қалдықтардың 5%-дан сәл астамы қайта өңделіп, қалпына келтірілген.
Облыста тұрмыстық қатты қалдықтарды бөліп жинаумен айналысатын төрт кәсіпорын бар. Жалынсыз газдандырудың экологиялық таза әдісімен жыл сайын 30 мың тонна қалдық өңделетін қалдықтарды өңдейтін өнеркәсіп кешенін салу жоспарлануда.
Қалдықтарды жинау және тасымалдау қызметімен халықтың 44,5 пайызы қамтылған. Облыста санитарлық- экологиялық талаптарға сай келетін полигондар жеткіліксіз: 130 тұрмыстық қатты қалдықтар полигонының 26- сының ресми рұқсаты бар.Облыстың бес ауданында полигондар заңдастырылмаған, он аудан орталығында қатты тұрмыстық қалдықтар полигоны жоқ. Мәселені шешу үшін 2020 жылы алты ауданда тұрмыстық қатты қалдықтар үшін жеті полигон салудың техникалық-экономикалық негіздемесін әзірлеуге 50 миллион теңгеден астам қаржы бөлінді.
Қауіпті қалдықтарды жинау мен өңдеуге көп көңіл бөлінеді: 2019 жылы 49 мың құрамында сынабы бар шамдар мен термометрлер жиналып, кәдеге жаратуға жіберілді.
2023 жылға қарай жаңартылатын көздерден электр энергиясын өндіру үлесін
45%-ға дейін ұлғайту жоспарлануда. Ол үшін жалпы қуаттылығы 184 мегаватт
болатын төрт жаңа жобаны жүзеге асыру жоспарлануда:
- 2020 жылы іске қосылуы жоспарланған «KB Enterprises» ЖШС күн электр
станциясы;
- «Ерейментау жел электр станциясы» ЖШС2021 жылы іске қосылуы
жоспарланған жел электр станциясы;
— он жел турбинасы орнатылған және іске қосылуы 2021 жылға жоспарланған
«Golden Energy Corp» ЖШС жел электр станциясы;
— «Вичи» ЖШС жел электр станциясы және «Ветро Инвест Кокшетау» ЖШС
бес жел қондырғысы орнатылып, реттеу жұмыстары жүргізілуде.
2019 жылы облыста үш жел электр станциясы жұмыс істеді:
- Жыл ішінде 153 млн кВт/сағ астам электр энергиясын өндірген
Ерейментау ауданындағы «Бірінші жел электр станциясы» ЖШС.
— 1,3 млн кВт/сағ электр энергиясын өндірген «Агрофирма
Родина» ЖШС жел электр станциясы
— Аршалын ауданындағы «ЦАТЭК Green Energy» ЖШС-нің
құрылысы әлі жүріп жатқан жел электр станциясы. Іске қосылған
бірінші кезең аясында 2019 жылы 76 млн кВт/сағ электр
энергиясы өндірілді
2019 жылы облыс энергиясының 22 пайызы жаңартылатын
энергия көздері (ЖЭК) есебінен өндірілді.
Щучье, Бурабай, Қарасу, Қатаркөл көлдерінің, Щучье- Боров курорттық аймағының суы 3, 4 және 5-ші сапалық кластарға жатады – «орташа ластанған», «ластанған» және «лас». Облыс әкімдігі көлдерді тазарту жобасын іске қосу үшін конкурстық рәсімдер жүргізу үшін екі миллион теңге бөлді, жобаны қаржыландыру көзі әлі анықталған жоқ. Облыстық Экология департаментінің зертханасы тазалау жұмыстарын бастамас бұрын көлдердің суын сараптауда
Жақсы ауданында 15 полигонның 10-ы заңдастырылған, Атбасар ауданында 16 полигонның үшеуі ғана заңдастырылған, Жарқайың ауданында 14 полигонның үшеуі, Есіл ауданында 14 полигон заңдастырылған. полигондары, біреуі ғана заңдастырылған, бес ауданда заңдастырылған қоқыс полигондары мүлде жоқ. Заңдастырылған полигондардың болмауы стихиялық қоқыстардың пайда болуына және қоршаған ортаның ластануына әкеледі. Ластануды азайту үшін табиғатты қорғау заңнамасының сақталуына бақылау, рұқсат етілмеген үйінділерді анықтау және оларды жою шаралары жүргізіледі.
Көкшетаудың негізгі демалыс орындары Қопа көлі мен Қылшақты өзені ластанған. 2018 жылы көл түбін лай шөгінділерінен ішінара тазарту және биомемелиорация ретінде жыртқыш және шөпқоректі балық түрлерін өсіру жұмыстары жүргізілді. 2019 жылы көлді лай шөгінділерінен тазартудың техникалық-экономикалық негіздемесін жасау үшін түзетушіні таңдау бойынша конкурс өткізілді, сондай-ақ «Көкшетау қаласындағы Қылшықты өзенін тазарту» жобасы әзірленді.