Ауа жағдайын бақылау бес стационарлық бекетте және жылжымалы зертхананың көмегімен жүзеге асырылады. Ол Атырау қаласында ауаның қатты ластанғанын, Құлсары қаласында жоғарылау ластанғанын көрсетті.
2019 жылы газдандыру бойынша екі жоба аяқталды: «Ұзындығы 365 км жоғары қысымды магистралдық және кентаралық газ құбырларының құрылысы» және «67,6 км Құрманғазы ауданының Азғыр аймағының 10 елді мекені үшін кентішілік газ құбыры желілерінің құрылысы». Сондай-ақ 13 шағын елді мекенді газбен қамту жобасы жүзеге асырылуда, бесеуі газдандырылды, тағы сегіз ауылдық елді мекенді газдандыруға ЖСҚ әзірленді. 2019 жылы «ҚазТрансГаз Аймақ» АҚ ұсынған тоғыз инвестициялық жоба бойынша жұмыс жүргізілді. Газдандырудың арқасында облыстағы 150 елді мекеннің 136-сы газбен қамтылған.
2018-2019 жж. кәсіпорындардан ластаушы заттарды ағызу
2017 | 2018 | 2019 | |
Суды бұру көлемі, мың куб метр | 5 011 | 7 190 | 7 190 |
Ластауыш заттардың көлемі, мың тонна | 7,3 | 13,2 | 13,2 |
Облыста 4 үлкен және 9 шағын өзен бар, олардың барлығы не көршілес Ақтөбе облысынан, не Ресей Федерациясының территориясынан бастау алады. 1992 жылдан бастап Қазақстан мен Ресей арасында шекарааралық су объектілерін бірлесіп пайдалану және қорғау туралы су ресурстарын сақтау туралы келісім күшінде. 2019 жылдың 26 қыркүйегінде Атырауда су объектілерін бірлесіп пайдалану және қорғау жөніндегі Қазақстан-Ресей комиссиясының отырысы өтті.
2018–2019 жж. тұрмыстық -шаруашылық сарқынды суларды ағызу
2017 | 2018 | 2019 | |
Суды бұру көлемі, мың куб метр | 13 395 | 10 089 | 6 783 |
Ластауыш заттардың көлемі, мың тонна | ееее | ееее | 7,8 |
2017-2018 жылдары жерді санаттар бойынша бөлу, мың га
Санат | 2017 | 2018 | 2019 |
Ауыл шаруашылық мақсатындағы жерлер | 2 523 | 2 663 | 2 983 |
Елді мекен жерлері | 1 247 | 1 258 | 1 217 |
Өнеркәсіп, көлік, байланыс, Қорғаныс министрлігінің және өзге де ауыл шаруашылығы емес жерлер | 674 | 218 | 221 |
Ерекше қорғалатын табиғи аумақ жерлері | 157 | 157 | 157 |
Орман қоры жерлері | 53 | 53 | 56 |
Су қоры жерлері | 19 | 19 | 21 |
Босалқы жер | 7 066 | 7 371 | 7 085 |
Барлығы | 11 739 | 11 739 | 11 740 |
Облыста 2019 жылы саз, құрылыс құмы, құм-қиыршық тас қоспасы, кірпіш шикізаты, ас тұзы, әктас, гипс және құм өндіретін 94 кен орнында кең таралған пайдалы қазбаларды өндірумен 35 кәсіпорын айналысты. 2018 жылы 82 кен орнында 59 компания игерумен айналысқан.
Облыстың орман қоры 52 мың гектардан астам; орманмен көмкерілген аумақ 15 мың гектардан астам. Орман алқаптарын сақтау және ұлғайту мақсатында орманды молықтыру жұмыстары жүргізілуде, 2018 және 2019 жылдары 158 га жерге орман отырғызылды, ормандардың табиғи өсуіне ықпал ету бойынша 320 га жұмыстар жүргізілді.
Гамма-сәулелену деңгейін бақылау үш метеостанция мен бір автоматты постта жүргізілді, бір метеорологиялық станцияда атмосфераның беткі қабатының радиоактивті ластануы бақыланды. Барлық көрсеткіштер, соның ішінде тәуліктік радиоактивті жауын-шашынның мәндері қалыпты диапазонда болды.
Облыста тұрмыстық қалдықтарды бөлек жинау қолға алынып, тұрғындарға қалдықтарды бөлек жинау қағидалары түсіндіріліп, арнайы контейнерлер орнатылуда. 2019 жылы Атырауда 96 пластик қалдықтарын жинауға арналған контейнер орнатылды.
Жаңартылатын энергетиканы дамыту үшін облыстың Исатай ауданында қуаттылығы 52,8 МВт болатын 36 жел қондырғысын қамтитын жел электр станциясы салынды, құрылысқа 12 миллиард теңгеден астам қаржы жұмсалды.
2019 жылы облыс ауасына 160 мың тоннадан астам ластаушы заттар шығарылса, 2018 жылы шығарындылар көлемі 170 мың тоннадан астамды құрады.
2017-2019 жылдардағы стационарлық көздерден ластаушы заттардың шығарындылары
2017 | 2018 | 2019 | |
Күкірт ангидриді | 65 | 51 | 48 |
Азот тотығы | 15 | 17 | 22 |
Қатты бөлшектер | 4,2 | 3,2 | 3,6 |
Тұншықтырғыш газ | 52 | 51 | 44 |
Күкіртсутек | 0,2 | 0,2 | 0,2 |
2018 жылы жерді тиімсіз пайдаланғаны үшін 32 талап арыз сотқа жолданса, 2019 жылы осындай 16 талап арыз болса, екі жылда 29 талап қанағаттандырылып, 2018 жылы 38,5 га жер, 2019 жылы 25 мыңнан астам гектар жер тартп алынды.
Облыста балансында 423 иондаушы сәулелену көзі бар 51 медициналық мекеме мен 25 өндірістік кәсіпорын бар.
2019 жылы Атырауда жоғары ластанудың 758 жағдайы және экстремалды жоғары ластанудың 60 жағдайы тіркелсе, 2018 жылы жоғары ластанудың 1104 жағдайы және экстремалды жоғары ластанудың 177 жағдайы тіркелді. Ластану себептері "Тухлая балка" буландыру алыңы мен «Квадрат» жинақтағыш-тоғанынан күкіртсутегімен ластану болды.
Ауаның сапасына ірі өндірістік кәсіпорындар күшті әсер етеді: «Теңізшевройл» ЖШС, «Интергаз Орталық Азия» АҚ, «Қазтрансойл БФ» АҚ, «Ембімұнайгаз» АҚ, «Атырау мұнай өңдеу зауыты» ЖШС, «Атырау жылу электр орталығы» АҚ.
Су сапасына мониторинг облыстың төрт өзенінде жүргізілді: Жайық, Шаронов, Ембі және Қиғаш, барлық өзендердің сулары су сапасының бірыңғай классификациясына сәйкес ластану дәрежесінің 5-сыныбына жатады. 2019 жылы Ембі өзенінде марганецтің шекті рұқсат етілген концентрациясы асып кетті. Солтүстік Каспийдегі теңіз суының сапасы жағалау станцияларында 24 нүктеде бақыланды, барлық көрсеткіштер рұқсат етілген шектерде болды.
Орталықтандырылған кәріз желілерімен Атырау қаласы аумағының 45 пайызы, Балықшы ауылы аумағының 30 пайызы ғана қамтылған. Мәселені шешу үшін 2019 жылы қаланың сол жағалау бөлігінде кәріз желілерінің құрылысы басталып, «Атырау қаласының оң жағалау бөлігіндегі кәріздік тазарту құрылыстарын қайтажаңарту» жобасының ЖСҚ-сы да әзірленуде.
Атырау қаласында және Солтүстік Каспийдегі бес кен орнында көктем мен күзде топырақтағы ауыр металдардың мөлшеріне мониторинг жүргізілді. Тек 2018 жылдың күзінде ғана Атырау қаласының топырағында мырыш пен мыстың мөлшері асып кеткен, 2018 және 2019 жылдардағы басқа талдауларда нормадан асу байқалмады.
Өңірдегі жануарлар мен өсімдіктердің ең көп санын Ақжайық мемлекеттік табиғи қорығында кездестіруге болады. Сүтқоректілердің 48 түрі, балықтың 65 түрі, омыртқасыздардың 3000-нан астам түрі, өсімдіктердің 227 түрі бар. Қорық тұрғындарының ішінде құстардың 36 түрі, жануарлардың екі түрі, өсімдіктердің үш түрі және балықтың бес түрі Қазақстанның Қызыл кітабына енгізілген.
Облыста үш ерекше қорғалатын табиғи аумақ бар: ауданы 62,6 мың га болатын Каспий теңізінің солтүстік бөлігіндегі мемлекеттік қорғалатын аумақ; Аумағы 45 мың га Новинск мемлекеттік табиғи қорығы; ауданы 111,5 мың га Ақжайық мемлекеттік табиғи қорығы.
«Ақжайық» қорығы аумағында экологиялық туризмді дамыту үшін төрт экологиялық маршрут әзірленген. 2019 жылы қорыққа барлығы 1500-ден астам адам келген.
Жайық өзенінің сағасында және Каспий жағалауының солтүстігінде құстардың 292 түрі кездеседі: оның 110 түрі осында ұя салады, 76 түрі қыстаса, 106 түрі тек қоныс аударғанда ғана кездеседі.
Ақжайық мемлекеттік табиғи резерватында мекендейтін жануарлар түрлерінің саны (2017-2019 ж.)
2017 | 2018 | 2019 | |
Түр | 14 630 | 14 646 | н/д |
Аққұйрықты субүркіт | 38 | 81 | 94 |
Сұр тырна | 579 | 859 | н/д |
Қабан | 164 | 220 | 240 |
Қасқыр | 22 | 23 | 58 |
Орқоян | 78 | 87 | 84 |
Түлкі | 98 | 74 | 62 |
Жанат тәрізді ит | 226 | 186 | 182 |
Борсық | 59 | 60 | 64 |
Ондатр | 6 800 | 6 600 | 6 350 |
«Ядролық физика институты» РМК жыл сайын бұрынғы «Азғыр» полигоны мен оған іргелес аумақтарға кешенді мониторинг жүргізеді. 2018–2019 жылдары зерттелетін аумақтағы жағдай тұрақты болды.
Облыстағы тұрмыстық қалдықтарға арналған 86 полигонда екі миллион тоннадан астам қоқыс жинақталған, оның 22-сі ғана экологиялық стандартқа сай. Сақталатын қалдықтардың көлемін азайту үшін қоқыс сұрыптау желілері салынуда. 2019 жылы қалдықтардың 10%-дан астамы сұрыпталды.
Атырау қаласындағы қоқыс полигонында сұрыптау цехы жұмыс істейді, онда сұрыптау және өңдеу үшін күніне 50 тонна қалдық қабылданады. Облыстың Жылыой ауданында «Жылыой тазалық» серіктестігі қалдықтарды қабылдау және сұрыптау зауытын, сондай-ақ қалдықтарды сұрыптау, қайта өңдеу және қайта өңдеу зауытын салуда. Құлсары қаласында «Эко Сити XXI» ЖШС тұрмыстық қатты қалдықтарды қабылдау, өңдеу және сұрыптау бойынша заманауи кешеннің құрылысына 250 миллион теңге инвестициялады, ол 2019 жылдың қыркүйегінде жұмысын бастады, енді жыл сайын сұрыптауға және одан әрі өңдеуге 30 000 тонна қалдық қабылдайтын болады.
2019 жылы облыста 469 мың тонна қауіпті және 180 мың тонна қауіпті емес қалдықтар түзілген. Олардың пайда болуы 2018 жылмен салыстырғанда 33 пайызға төмендеген.
Облыста 90 апатты мұнай ұңғымасы анықталса, оның 61-і қауіпті емес, 13-і жойылды, жоюға 300 миллион теңгеден астам қаржы жұмсалды. Жою жұмыстары жалғасуда. Алдағы жылдарды қаржыландыру көздері анықталған жоқ.
Облыс бойынша 180 өздігінен ағатын су ұңғымасы табылды, оның 57-сі қалпына келтірілсе, 123-і жойылады. 60-ын жою үшін жобалық-сметалық құжаттары әзірленген. Барлық ұңғымаларды жоюға 840 миллион теңгеден астам қаражат жұмсалады деп жоспарлануда.
Облыс халқын ауыз сумен қамтамасыз ету үшін Көкжиде тұщы жер асты суы кен орнынан су құбырын тарту және кен орнының қорын бағалау жоспарлануда. Бұл жұмыстарды жүргізуге миллиард теңгеден астам қаржы бөлінген.
Жайық және Қиғаш өзендерінің су деңгейі, өзендері Ресейдеен бастау алатын ірі су қоймалары мен гидротехникалық құрылыстардың жұмысына байланысты. Өзендердегі ағынның көлемі жыл сайын азайып келеді. 2019 жылы ол алты текше шақырымнан сәл астамды құрады. Салыстыру үшін: 2017 жылы су көлемі 11 текше километрден асты. Бұл мәселені шешу үшін өзен арналары тазартылып, тереңдетіледі. Бұл жұмыстарға 2017-2019 жылдары төрт миллиард теңгеден астам қаржы жұмсалды.