2018-2019 жылдардағы негізгі ластаушы заттардың ауаға шығарындылары
| Зат | 2018 | 2019 |
| Күкірт ангидриді | 22,6 | 25,1 |
| Азот тотығы | 3,7 | 6,9 |
| Қатты бөлшектер | 52 | 55,5 |
| Тұншықтырғыш газ | 18,1 | 19,7 |
Өңірдегі ауаны ластайтын негізгі көздер тау-кен өнеркәсібі, жылу электр станциялары және автомобиль көлігі болып табылады. Облыстық кәсіпорындардың шығарындыларының 75%-ға жуығын ірі тау-кен өндіру кәсіпорны «Соколов-Сарыбай тау-кен байыту өндірістік бірлестігі» АҚ шығарындылары құрайды.
Лисаковск, Жітіқар, Арқалық қалаларында, Заречное және Дружба елді мекендерінде Қазгидромет ауа сапасына эпизодтық бақылау жүргізді, бақылаулар рұқсат етілген нормативтерден асып кеткенін көрсетті.
2018–2019 жылдарға облыстың елді мекендеріндегі атмосфералық ауаның ластану деңгейі
| Елді мекен | Ауа сапасын бақылау бекеттерінің саны | Ластану деңгейі | ||
| 2018 | 2019 | 2018 | 2019 | |
| Қостанай қ. | 4 | 4 | көтерілген | қысқа |
| Рудный қ. | 2 | 2 | қысқа | қысқа |
| Қарабалық кенті | 1 | 1 | қысқа | қысқа |
Облыстың ірі қазандықтары отын ретінде табиғи газды пайдаланады, бұл ауаның сапасын айтарлықтай жақсартады. Көмір пайдаланатын «ССТКӨБ» АҚ ЖЭО және мазут пайдаланатын Арқалық ЖЭО ерекшеліктерге жатады. Облыстың өндірістік кәсіпорындары шығарындыларды азайтуға тырысуда, 2019 жылы төрт кәсіпорында шығарындылар азайды: "Интергаз Орталық Азия" АҚФ – 8% «Варваринское» АҚ – 40% ФАО ТБРУ - 13% «Қостанай минералдары» АҚ – 2%
2019 жылы облыс ауасына барлығы 346 мың тоннадан астам ластаушы заттар түскен, оның 21 пайызы кәсіпорындардан, 79 пайызы көлікте жанармай жағудан болған.
2018 – 2019 жылдарға арналған облыстың елді мекендерінің атмосфералық ауасындағы ластаушы заттардың шекті жол берілген концентрацияларының асуы
(Шекті жол берілген концентрациядан асу еселігі)
| Ластағыш заттың атауы | Лисаковск қ. | Жетіқара қ. | Арқалық қ. | Заречный кенті | Дружба кенті | ||
| 2019 | 2019 | 2019 | 2018 | 2019 | 2018 | 2019 | |
| Қалқыма заттар | 5,1 | 1,4 | - | - | 5,5 | - | 1,8 |
| Азот диоксиді | 1 | 1,1 | 3,8 | 1,68 | 2,4 | - | 4,3 |
| Күкірт диоксиді | 8,2 | 3,3 | 1,3 | - | 2 | 1,03 | 2,9 |
| Күкірт сутегі | 7 | 8,6 | 2,6 | 1,41 | 4,6 | 1 | 1,9 |
| Азот оксиді | 4,1 | 2,3 | 3,5 | - | 7,1 | - | - |
| Озон | 4,2 | 2 | 1 | - | 3,7 | - | - |
Облысты газдандыру көрсеткіші
2021 жылдың соңына дейін тағы 13 ауылды газбен қамту жоспарлануда.
| Жыл | 2018 | 2019 |
| Газбен қамтамасыз етілген елді мекендердің саны | 70 | 70 |
| Газ құбырларының ұзындығы | 3 602 км | 3 908 км |
| Газды тұтыну | 870,4 млн км2 | 896,2 млн км2 |
Облыстағы судың ластануына мониторинг 11 су нысанында жүргізілді.
Облыстағы су объектілерінің 2019 жылдағы су сапасы
| Класс | Сипаттамасы | Су көзі |
| 4 | Сулар тек суару және өнеркәсіптік суды пайдалануға жарамды. Осы класстағы суларды шаруашылық-ауыз суға пайдалану үшін суды қарқынды тазарту қажет. Бұл класстағы сулар демалыс пен туризмге ұсынылмайды. | Қараторғай, Үй, өзендері, Жоғарғы Тобыл су қоймасы |
| 5 | Бұл класстағы сулар тек гидроэнергетикаға, тау-кен өнеркәсібіне және гидротранспортқа жарамды. Басқа мақсаттар үшін осы класстағы су ұсынылмайды. | Айет, Тоғызақ, Аманкелдң, Қаратомар су қоймалары |
| >5 | Судың сапасы 5-ші класс стандартынан асып түседі, ең нашар классқа сәйкес келеді. | Тобыл, Обаған, Желқуар, Шортанды су қоймасы |
2018–2019 жж. тұрмыстық -шаруашылық сарқынды суларды ағызу
| 2018 | 2019 | |
| Объём водоотведения, тыс. м2 | 19 145 | 12 |
| Объём загрязняющих веществ, тыс. тонн | 19 019 | 11,9 |
Облыста ұзындығы 10 шақырымнан асатын 310 өзен мен су ағыны, ұзындығы 100 шақырымнан асатын 21 өзен және 500 шақырымнан асатын екі өзен бар. Жалпы көлемі 1490 млн текше метрден асатын 11 су қоймасы бар, Жоғарғы-Тобыл және Қаратомар ең ірі су қоймалары.
2018-2019 жж. кәсіпорындардан ластаушы заттарды ағызу
| 2018 | 2019 | |
| Объём водоотведения, тыс. м2 | 46 997 | 102 |
| Объём загрязняющих веществ, тыс. тонн | 46 711 | 102 |
2018-2019 жылдардағы апатты және рұқсат етілмеген ағызулар
| 2018 | 2019 | |
| Объём водоотведения, тыс. м2 | 7,6 | 0,01 |
| Объём загрязняющих веществ, тыс. тонн | 39,1 | 0,006 |
Жер асты суларының сапасын бақылау 24 посттағы 389 ұңғымада жүргізілді. Фондық және техногендік бақылау ұңғымаларында жер асты суларының минералдануы мен химиялық құрамында өзгерістер болған жоқ. Кейбір посттарда азот тобының элементтерінің құрамының жоғарылауы атап өтілді, бұл тұрмыстық ластанумен байланысты.
2019 жылы облыс өзендерінің жоғары және экстремалды жоғары ластану жағдайларының саны
Облыс өзендерінің ластануының негізгі себептері табиғи сипатта.
| Желқуар ө. | Тобыл ө. | Обаған ө. | Айет ө. | Тоғызақ ө. | |
| Жоғары ластану | 4 | 24 | 14 | 3 | 2 |
| Экстремалды жоғары ластану | - | 1 | 1 | - | - |
Ағынды суларды ағызу көлемін азайту мақсатында облыс кәсіпорындары айналымдағы суды тұтынуды арттырып, жер асты суларының түсуін азайтуда. Тау-кен компаниялары суару және жұмыс алаңдары мен қоймалардағы шаңды басуға арналған карьер суын пайдалануды азайтады.
2018-2019 жылдардағы облыстағы сумен жабдықтау және суды бұру көрсеткіштері
| Жыл | 2018 | 2019 |
| Орталықтандырылған сумен қамтылған елді мекендердің саны | 180 | 183 |
| Орталықтандырылмаған сумен жабдықтау көздері бар елді мекендердің саны (ұңғыма, құдық) | 346 | 316 |
2019 жылы 70 ауылдық елді мекенге су іздеу және барлау жұмыстары аяқталды, оның 64-і жер асты суларының қорымен қамтамасыз етілген. Облыста қоры тәулігіне миллион текше метрден асатын 379 жер асты суының кен орны бар.
Облыстың жер қоры 19,6 миллион гектарды құрайды.
2018-2019 жылдардағы санаттар бойынша жерлердің бөлінуі, мың га
| Санаттар бойынша жерлерді бөлу | 2018 | 2019 |
| Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлер | 10 645 | 10 551 |
| Елді мекендер жерлері | 1 558 | 1 558 |
| Өнеркәсіп, көлік, байланыс, қорғаныс және ауыл шаруашылығы мақсатындағы емес жерлер | 131 | 131 |
| Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жерлері | 746 | 742 |
| Орман қорының жерлері | 453 | 452 |
| Су қорының жерлері | 67 | 68 |
| Босалқы жерлер | 6 000 | 6 097 |
2013-2019 жылдары бұзылған және ауыл шаруашылығы өндірісіне қайтарылған жерлердің көлемі, га.
| 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 |
| 250 | 966 | 730 | 601 | 710 | 0 | 0 |
2019 жылға облыстың бүлінген жерлер туралы мәліметтер
| Ластану және бұзылу нәтижесінде айналымнан шығарылған жерлер, гектар | 37 793 |
| Оның ішінде пайдаланылған бүлінген жерлер, гектар | 13 849 |
2018-2019 жж. мақсатсыз пайдалану салдарынан жерді алып қою
| 2018 | 2019 | |
| Коммерциялық мақсаттағы жер, гектар | 46,3 | 12,5 |
| Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлер, мың гектар | 289 | 92,6 |
2019 жылға облыстағы елді мекендердің топырақтарындағы ауыр металдардың шекті концентрациясы
| Елді мекен | Ауыр металдар | ||
| Қорғасын. ШЖК - 32 миллигрмм киллограмм | Мыс. ШЖК - 3 миллигрмм киллограмм | Мырыш. ШЖК - 23 миллигрмм киллограмм | |
| Қостанай қ. | 45,54 | 5 | 15,3 |
| Рудный қ. | 30 | 30 | 22,1 |
| Арқалық қ. | 45,2 | 14,2 | 30,2 |
| Лисаковск қ. | 15,4 | 8,9 | 28,3 |
| Жетіқара қ. | 37,4 | 2,6 | 15 |
| Варваринка кенті | 13,5 | 2,7 | 12 |
2018-2019 жылдардағы жер қойнауын игеруге келісімшарттар
Қатты пайдалы қазбалар
| Жыл | 2018 | 2019 |
| Өндіру | 18 | 18 |
| Барлау | 30 | 30 |
| Өндіру және барлау | 8 | 8 |
| Жер асты сулары | 5 | 6 |
Кең таралған пайдалы қазбалар
| Жыл | 2018 | 2019 |
| Өндіру | 41 | 36 |
| Барлау | 3 | 1 |
| Өндіру және барлау | 1 | 1 |
| Барлау мен өндіруге баланысты емес | 1 | 1 |
Облыстың ерекше қорғалатын табиғи аумақтары
Облыста 15 ерекше қорғалатын табиғи аумақтан басқа, жалпы ауданы 2 007 582 га Ырғыз-Торғай-Жылыңшық экологиялық дәлізінің бөлігі бар.
| ЕҚТА | Ауданы |
| >Наурызым мемлекеттік табиғат қорығы | 191 381 гектар |
| "Алтын Дала" Мемлекеттік табиғи резерваты | 489 766 гектар |
| Михайлов мемлекеттік табиғат қорықшасы | 76 800 гектар |
| Таунсор мемлекеттік табиғат қорықшасы | 1 650 гектар |
| Жарсор-Орқаш мемлекеттік табиғат қорықшасы | 29 344,1 гектар |
| 10 табиғат ескерткіші | 35,5 гектар |
Облыста ормандарды қорғау және молықтырумен 11 серіктестік айналысады. 2019 жылы орман шаруашылығының ормандарды молықтыру және молықтыру мекемелері 1500 гектардан астам аумаққа ағаш отырғызып, 1800 келіге жуық тұқым жинап, 11 миллионнан астам қарағай мен қайың көшеттерін отырғызуға дайындады. Сондай-ақ 86 мың гектарға жуық орман екпелері зерттеліп, 196 құмырсқа ұясы қоныстанды, 250 құс үйі ілінді.
2019 жылы облыста екі мың гектардан астам аумақта 42 орман өрті тіркелді. 2018 жылы 1454 гектар орманды өрт шарпыған.
2013–2019 жылдардағы орманмен көмкерілген облыс аумақтары, мың га
| 2013 | 219,7 |
| 2014 | 225,7 |
| 2015 | 227,1 |
| 2016 | 229 |
| 2017 | 230 |
| 2018 | 232 |
| 2019 | 241,2 |
2018–2019 жылдары облыстың орман қоры, гектар
| 2018 | 2019 | ||
| Мемлекеттік орман қоры | Орманмен көмкерілген алаң | Мемлекеттік орман қоры | Орманмен көмкерілген алаң |
| 1 144 222 | 239 955 | 1 144 255 | 241 280 |
Наурызым қорығында сегіз экологиялық соқпақ әзірленіп, жұмыс істеп тұр.
2019 жылы орман өрттерінің алдын алу үшін 676 шақырым минералданған жолақтар жабдықталып, тағы 51 мың шақырым минералданған жолақтар жаңартылды.
2019 жылы ормандарды, жануарлар дүниесін және ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды қорғау бойынша 1377 рейд жүргізіліп, 107 заң бұзушылық анықталды.
Облыстағы радиациялық жағдайды және атмосфераның беткі қабатының радиоактивті ластануын бақылау күн сайын Жітіқара, Қарамеңді, Қарасу, Қарабалық, Қостанай, Сарыкөл қалаларындағы алты метеостанцияда және Қостанай мен Рудныйда төрт автоматты бекетте жүргізілді. Бақылаулар 2018-2019 жылдардағы гамма-фонның, гамма-сәулеленудің және радиоактивті түсудің орташа мәндері қалыпты диапазонда болғанын көрсетті.
Облыста өндірістік және медициналық мақсаттағы радиациялық қауіптіліктің III және IV санаттағы объектілері жұмыс істейді. Облыста 2019 жылы радиациялық апаттар тіркелген жоқ.
2019 жылдың қорытындысы бойынша облыста 3 443 584 тонна тұрмыстық қатты қалдықтар жинақталған.
2017-2019 жылдардағы түзілген және шығарылған тұрмыстық қалдықтардың көлемі
Облыс аумағында 10-нан астам дайын өнім түрін шығаратын, қайталама шикізатты қайта өңдейтін бес кәсіпорын жұмыс істейді.
| Жыл | Түзілген, мың тонна | Кәдеге жаратылғаны, пайыз |
| 2017 | 435 | 0,93 |
| 2018 | 250 | 9 |
| 2019 | 260 | 10,1 |
2018–2019 жылдардағы облыстағы өндірістік қалдықтарының көлемі, миллион тонна
| 2018 | 2019 |
| 264,8 | 268,4 |
2019 жылы экологиялық талаптар мен санитарлық нормаларға сәйкес келетін тұрмыстық қатты қалдықтарды орналастыру объектілерінің үлесі 40%, 2018 жылы 35,6% құрады. 2018 жылы 34 тұрмыстық қалдықтар полигонына, 2019 жылы тағы 20 полигонға қоршаған ортаға эмиссияға рұқсат берілді. Облыстың барлық полигондары нақты заңды және жеке тұлғаларға бекітілген.
«Қазақстан Ғарыш Сапары» ҰК» АҚ геопорталында ғарыштық суреттерді пайдалана отырып, елді мекендердің аумақтарына жүргізілген мониторинг нәтижелері бойынша стихиялық үйінділер анықталды, 2019 жылы 141 өздігінен пайда болған үйінділер жойылды.
Облыстың тоғыз облысында тұрмыстық қатты қалдықтарды бөлек жинау жолға қойылса, 26 елді мекенде тұрмыстық қатты қалдықтар полигондар мен арнайы учаскелерде сұрыпталады. Облыстың контейнерлік алаңдарында – пластмасса, шыны, қағаз, қалайы бұйымдары қалдықтарын бөлек жинауға арналған 1800-ден астам контейнер және құрамында сынап бар шамдарды жинауға арналған 145 контейнер орнатылған. Өңірдің қайта өңделетін материалдарды жинайтын, кәдеге жарататын және қайта өңдейтін кәсіпорындары ӨКМ бағдарламалары аясында өтемақы төлемдерін алады. 2017-2019 жылдары төрт кәсіпорын өтемақы алды, төлемдер сомасы 86,7 млн теңгені құрады.
Облыста Науырзым ауданына қарасты Қызбел алқабында орналасқан бір улы қалдықтар полигоны бар. 2019 жылы «Шаруа» ЖШС улы қалдықтардан пластикалық ыдыстарды ұнтақтауға және қайта өңдеуге арналған жабдықты орнатып, полигонға көмілген қалдықтардың көлемін айтарлықтай азайтты.
2015 жылдан бері облыста қуаттылығы 0,3 мегаватт органикалық қалдықтарды биогазға айналдыратын кешен жұмыс істейді.
Қазіргі уақытта қуаттылығы 50 мегаватт жел электр станциясының құрылысы бойынша ірі жобаны жүзеге асыру бойынша жұмыстар жүргізілуде, жұмыстың басталуы 2022 жылға жоспарланған. Жобада биіктігі 110 метр болатын 16 жел бағанасы тұрғызылады.
Облыста жаңартылатын энергия көздерінің 200-ден астам нысаны бар, оның 100-і 2019 жылы орнатылған.
Облыстың кәріздік тазарту имараттары 1966 жылдан бері жұмыс істеп келеді және ескірген. Қолданылатын ағынды суларды тазарту технологиясы заманауи талаптарға сай емес. Тазалау қондырғыларын қалыпты жағдайда ұстау үшін аталған нысандарды жөндеу жұмыстары жүргізілуде. Қазір Қазақстанның 53 қаласында құны шамамен 328 млрд теңгені құрайтын канализациялық тазарту станциясын салу және қайта жаңғырту мәселесі пысықталуда, Қостанай облысында бұл жобаға Қостанай, Лисаковск, Жітіқара және Арқалық қалалары кіреді.