Оңға жылжытыңыз
Бөлімді шарлау
Биоәртүрлілік-бұл Жер бетінде тіршіліктің болуының негіздерінің бірі болып табылады және мұны түсіне отырып, үкімет табиғи жүйелерді қалпына келтіруге және жаңа бұзылуларға әкелуі мүмкін қысымды азайтуға тырысуда. Жануарлар мен өсімдіктердің сирек кездесетін түрлерінің санын өсіру үшін, 2019 жылға қарай ел аумағының қорықтық аймақтары 9,6% - ға дейін ұлғайтылды. Орманды қалпына келтіру жұмыстары бес жыл ішінде елдің орман қорының көлемін миллион гектардан астамға ұлғайтуға көмектесті. Орман өрттерімен және заңсыз ағаш кесумен күрес жалғасуда, бұл проблемалар бес жыл бұрынғыдай өзекті. 2019 жылы 600-ден астам орман өрті болды-бұл 2016 жылмен салыстырғанда екі есеге көп. Заңсыз ағаш кесу 2016 жылы сияқты, 2019 жылы да 29 миллион теңгеден астам шығын келтірді Биоәртүрлілік 2018 және 2019 жылдары ақбөкендерге және олардың мүйіздерінің айналымына қатысты браконьерліктің 141 жағдайы тіркелді. Сирек кездесетін және жойылып бара жатқан жабайы тұяқты жануарлардың басқа түрлеріне қатысты браконьерлік фактілері тіркелді. 2018 жылы 69 қылмыстық іс тіркелді: қарақұйрық ұшасы арқар ұшасы марал ұшасы бас тауешкі ұшасы бас бұлғын ұшасы бас сұңқылдақ аққу бас шиқылдақ-қаз бас қара құр ұшасы 23 бас ақ сұңқар, жеті ителгі-сұңқарды заңсыз тасымалдау тіркелді. 19 2 11 1 6 3 1 2 2018 2019 2019 жылы браконьерлерден 651 ұша және 1060 дана ақбөкен мүйізі, 2018 жылы — 429 ұша және 501 бірлік мүйіз тәркіленді. 651 1060 429 501 2019 жылы 12 мыңнан астам табиғат қорғау заңнамасында бұзушылық анықталды, оның ішінде 44 қылмыстық құқық бұзушылық — биологиялық ресурстардың объектілері мен өнімдерін ұрлау, сатып алу және/немесе өткізу. 2019 жылы браконьерліктен келген шығын миллиард теңгені 2,4 құрады (айыппұлдар есебінен 90,5 миллион теңге өтелді). 2018 жылы көлемі 3000 текше метрден астам заңсыз ағаш кесудің 419 жағдайы анықталды, шығын 19 миллион теңгеден асты. 2019 жылы заңсыз ағаш кесу жағдайлары аз болды, бірақ олардың көлемі 4000 текше метрден асты және шығын сәйкесінше, 29 миллион теңгеден астам болды. Өрт санының көбеюіне ауа-райы жағдайлары, орман күзетінің техникамен және құралдармен нашар жабдықталуы, өрт ошақтарын уақтылы анықтамауы, сондай-ақ дала өрттерінің орман жерлеріне өтуі себеп болды. 2019 жылы 624 2018 жылы 358 - - орман өрті, Балық шаруашылығы биоәртүрліліктің жаңартылатын көзі ретінде, табыс көзі және жұмыс орны, сондай-ақ экспортты дамыту үшін маңызды, бірақ сонымен бірге балық қорының таусылуына әкелуі мүмкін. Қазақстанда үш миллион гектардан астам ішкі су қоймалары бар, олардың ішінде халықаралық және республикалық маңызы бар 20 су қоймасы және жергілікті маңызы бар 2907 су қоймасы бар. Бұл су қоймаларында 2019 жылы 45 мың тонна балық ауланған. 1991 жылы балық аулау көлемі 80 мың тоннадан асты, бірақ Балық шаруашылығы министрлігі таратылғаннан кейін саланы қаржыландыру қысқарды, бұл аулау көлемінің төмендеуіне, сонымен бірге балық ресурстарын молайту және қорғау жөніндегі жұмыстардың баяулауына алып келді. 2019 жылы браконьерлерден тәркіленді тоннадан астам балық > 80 жүзу құралы 224 мыңнан астам құқық бұзушылық құралы 2 5 , оның ішінде атыс және аңшылық қару 427 Республиканың өсімдіктер мен жануарлар дүниесі алуан түрлі. Ел аумағының 11%-ын орман қоры алып жатыр, толығымен орманды алқаптар 12 миллион гектардан астам аумақты алып жатыр. Шөл зонасында сексеуіл ормандары, жазықтар мен далаларда Алтай, Жоңғар және Іле Алатауының тауларында қайың және көктерек ормандарын, аралдық қарағай ормандарын, қара қылқан жапырақты ағаштарды, Ертіс маңының таспа шоққарағайларында ыстыққа және төмен ылғалдылыққа төзімді өсімдіктерді кездестіруге болады. Қазақстанда барлығы өсімдік түрі өседі, 5754 оның түрі сирек кездесетін 387 және жойылып бара жатқан деп саналады. Қазақстанда өсетін барлық өсімдіктердің 14%-ы эндемик болып табылады және Қызыл кітапқа енгізілген. Ал мекендеу ортасының өзгеруіне, адамның шаруашылық әрекетіне және жаппай жинауына байланысты алтай пиязы (лат. A. altaicum), Ледебур пиязы (A. Ledebourianum), микроторлы пияз (A. microdictyon) және қызғылт родиола (Rhodiola rosea) сияқты өсімдіктер бүгінде тек Алтай тауының жету қиын беткейлерінде ғана кездеседі. 14% Қазақстанда мекендейтін сүтқоректілердің 34 түрі мен құстардың 59 түрін аулауға рұқсат етілген. Қазақстанның Қызыл кітабына енгізілген сүтқоректілердің 40 түрі құстардың 57 түрі балықтардың 18 түрі бауырымен жорғалаушылардың 10 түрі қосмекенділердің 3 түрі жәндіктердің 85 түрі ұлулардың 6 түрі сақиналы құрттардың 2 түрі өрмекші тәрізділердің 2 түрі шаян тәрізділердің 1 түрі 2010-2019 жылдардағы ақбөкендер санының динамикасы (мың бас) Тұяқты жануарлардың сирек және жойылып бара жатқан түрлері санының динамикасы 2019 жылы Халықаралық табиғатты қорғау одағының Қызыл кітабына енген сирек кездесетін болып табылатын киіктердің саны Қазақстанда соңғы 10 жылда шарықтау шегіне жетті. Қазақстанда омыртқалы жануарлардың 835 түрі мекендейді. Қазақстан Республикасы аумағын мекендейтін омыртқалы жануарлар 6) аң-құс өсіруді дамыту; Ерекше қорғалатын аумақтарды дамыту-жануарлар дүниесін сақтау және аңшылық шаруашылығын дамыту тәсілдерінің бірі. Олардың негізгі міндеттері: 7)қазақстандық аңшылықтың ұлттық және мәдени дәстүрлерін жаңғырту. 2) жануарлар дүниесін, оның ішінде жануарлардың сирек кездесетін және құрып кету қаупі төнген түрлерін сақтау мен өсімін молайту, аңшылық жануарлардың бағалы түрлерінің санын ұлғайту; 3) жануарлардың сирек кездесетін және құрып кету қаупі төнген түрлерін қоса алғанда, шектеуші факторлардың, оның ішінде инфекциялық-паразиттік аурулардың және оларды таратушылардың биоалуантүрлілік, гендік қор, жануарлар дүниесінің өсімін молайту жай-күйіне әсерін барынша азайту болып табылады; 4) азаматтардың демалуға, қолайлы қоршаған ортаға конституциялық құқықтарын, олардың аң аулауға деген қажеттіліктерін қамтамасыз ету; 5) ет және ілеспе өнімдер алу есебінен азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысу; 1) жануарлар дүниесінің биологиялық әртүрлілігін және гендік қорын сақтау; Қазақстанда барлығы республикалық маңызы бар 116 және 42- жергілікті маңызы ерекше қорғалатын табиғи аумақ бар. Қазақстанның сегіз ерекше қорғалатын табиғи аумағы ЮНЕСКО-ның Бүкіләлемдік биосфералық резерваттар желісіне қосылған. Олар Қорғалжын қорығы, Ақжайық резерваты, Қатон-Қарағай ұлттық паркі, Алтын Емел ұлттық паркі, Ақсу-Жабағылы, Алакөл, Барсакелмес және Қаратау қорықтары. Соңғы он жылда Қазақстанда жаңадан сегіз ерекше қорғалатын табиғи аумақ құрылды және тағы жетеуінің аумағы кеңейтілді. Қазақстан Республикасының Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарының алаңы Қазақстанда аумағы 512 гектар болатын бес ботаникалық бақ бар. Олар әр түрлі табиғи аймақтарда құрылған, әрқайсысының өзінше мамандандырылған. Флораның ең үлкен коллекциясы Ботаника және фитоинтродукция институтының Бас ботаникалық бағында сақталған. Онда өсімдіктердің 2663 түрі, сұрыпы мен пішіндері өседі. Ботаника және фитоинтродукция институтында гербарий қоры, тұқым банкі, Юра кезеңінен бастап палеоботаникалық коллекциялар және Қазақстанның қазба өсімдіктерінің 500 коллекциясы сақталған. Бұл тек Қазақстанда ғана емес, бүкіл Орталық Азияда юра, бор, палеоген және неоген кезеңдеріндегі өсімдіктер қалдықтарының ең ірі коллекциясы. Экологиялық бұзушылықтарды анықтау және биоәртүрлілікті сақтау үшін табиғат қорғау органдары 2018 жылы 9804 рейд және 968 тексеру, ал 2019 жылы 9156 рейд және 1048 тексеру жүргізді. 2018-2019 жылдары биоәртүрлілікті сақтауға бағытталған кейбір іс-шаралар Орманның заңсыз кесілуін болдырмау үшін табиғат қорғау мекемелерінің инспекторлары мен мемлекеттік орман күзетінің қызметкерлері рейдтер жүргізеді. 2018 жылы 18 мыңнан астам, 2019 жылы 17 мыңнан астам осындай рейдтер жүргізілді. Орман өрттерін анықтау және жою үшін республиканың сегіз облысында сегіз миллион гектардан астам аумақта авиациялық патрульдеу жүргізілуде, орман иелері минералданған жолақтар мен өртке қарсы жолақтар жасайды. Қазіргі заманғы биотехнологиялардың арқасында Қазақстанда қаланы көгалдандыруға пайдалану мақсатында Қарқаралы бөріқарақаты, Іле бөріқарақат, Сиверс және Недзвецкий алма ағаштары, терек (Populus), Болле терек (Populus bolleana L.) сияқты сирек кездесетін өсімдік түрлері көбейтілуде. Фаунаның өсімін молайту үшін «Астана орманы» компаниясы қырғауылдың 6200-ден астам басын өсіріп, төрт жарым мыңнан астам басты табиғатқа шығарды, Түркістан облысында жек дуадақ өсіру бойынша орталық салынды. 2019 жылы балық шаруашылықтары еліміздің су қоймаларына 73 миллионнан астам бағалы балық түрлерінің шабақтарын жіберді. Халықаралық табиғатты қорғау одағының сирек кездесетін түрлерінің тізіміне кіретін ақбөкендерді сақтау үшін жануарлар санының авиа есебі жүргізіледі. 2019 жылы ақбөкеннің саны мен таралу динамикасының заңдылықтарына талдау жасалды, түрлі факторларға байланысты түрдің оңтайлы көптігі мен популяцияға зиян келтірмей ақбөкендерді аулау мүмкіндігі анықталды. Ертіс маңының таспа ормандарын қалпына келтіруге, Нұр-Сұлтан қаласының жасыл аймағын және Арал теңізінің құрғаған түбінің фитолесомелиорациясын жасауға ерекше көңіл бөлінеді. 2019 жылы Ертіс маңында 7000 гектар жерге орман егілді. Елорданың айналасында 4000 гектардан астам жас орман пайда болды, Аралдың құрғаған түбінде екі жыл ішінде 10 мың гектар сексеуіл отырғызылды. Орман алқаптарын ұлғайту үшін ормандарды молықтыру және орман өсіру жөніндегі жұмыстар жүргізіледі. 2019 жылы 56 мың гектардан астам аумақта қайта өсіру және орман өсіру жүргізілді, 29 мың гектар жерде ағаш отырғызылды. Орманның көп бөлігі елдің оңтүстігінде отырғызылды, онда 21 мың гектарға сексеуіл егілді. Ормандарды молықтыру және орман өсіру Қазақстан Қар барысы мен оның экожүйелерін сақтаудың жаһандық бағдарламасына қатысады, ерекше қорғалатын табиғи аумақтардағы сирек кездесетін жануарлар түрлерінің саны мен жағдайын мониторингілеу үшін спутниктік қарғыбаулар нен фототұзақтар қолданылады. 2019 жылы фототұзақтармен Көлсай көлдері ұлттық саябағындағы қар барыстарын түсіру мүмкіндігі болды. Қазақстан Зоология институты ҚР Қызыл кітабына енген сүтқоректілердің сирек кездесетін түрлерінің тіршілік ету қаупін анықтауға көмектесетін зерттеулер жүргізуде. Институт 45 түрдің сирек кездесетін және жойылып бара жатқан 5000-ға жуық құстарын олардың қоныс аударуын зерттеу үшін сақиналады. Көші-қон кезінде ақбас тырнаның аялдамалары туралы жаңа мәліметтер алынды. Алакөл МТҚ бірлесіп тізбекті құстарды есепке алу және сақиналау жүргізілді. Құстардың қоныс аударатын түрлерінен әртүрлі вирустарға 250-ден астам сынама жиналды. Батыс Қазақстан облысында қасқырлар санына зерттеулер, мониторинг және есепке алу жүргізілді, олардың санын реттеу бойынша ұсынымдар әзірленді.